विचार/दृष्टिकोण

वंशावलीको खोजी

केही मानिस खोजी केवल विज्ञानका विद्यार्थीको चासोको विषय मान्ने गर्छन् । साँचो त यही हो कि संसारको प्रत्येक तर्कशील मस्तिष्क रोज कुनै न कुनै विषयको खोजी गरिरहेको हुन्छ...

२०७८ सालले नेपालका कम्युनिस्टलाई सद्बुद्धि देओस्

कुनै बेला माओवादी केन्द्र र एमाले मिलेर बनेको नेकपालाई हाल सर्वोच्च अदालतको ऐतिहासिक फैसलाले पुरानै अवस्थामा फर्काइदिएपछि नेपालमा नयाँ राजनीतिक तरङ्ग देखापरेको छ । अब माओवादी र एमाले अलग अलग...

महाध्रुवीकरणको कार्यभार

समकालीन गाउँ खाने कथामा ‘जनतालाई मन पर्ने, तर नेतालाई मन नपर्ने के हो ?’ भनेर सोध्यो भने त्यसको जवाफ हुनेछ – कम्युनिष्टहरुबीच महाध्रुवीकरण ।’ फेरि पनि देश, जनता र श्रमिक वर्गको...

नेपालमा अदृश्य भएको ‘यूके भेरिएन्ट’

माघ ५ गते स्वस्थ मन्त्रालयले विज्ञप्ति प्रकाशित गर्दै नेपालमा ‘यूके भेरिएन्ट’ देखिएको जानकारी दिएको थियो । यूकेबाट आएकाहरूमा पीसीआर परीक्षण गर्दा कोरोना पुष्टि भए पनि (अरू जिनहरू देखिए...

‘बाँस काट्ने’ अभियानमा केपी ओली

काठमाडौं । भारतका नक्सलाइट नेता चारु मजुम्दारको ‘टाउको काट्ने’ वर्गशत्रु सफायाको नीतिबाट दीक्षित हुँदै कम्युनिस्ट बनेका एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले झापा विद्रोहकै बेला प्रतिपादन गरेको एउटा सिद्धान्त...

कोरोनाको दोस्रो लहर र नेपालले अपनाउनुपर्ने सावधानी

छिमेकी राष्ट्र भारतका केही प्रदेशमा कोभिड–१९ सङ्क्रमण पुनः तीव्ररूपमा बढिरहेको सन्दर्भ र नेपालमा पनि केही दिनयता दैनिक नयाँ सङ्क्रमित बढेको तथ्यले नेपालमा कोरोना सङ्क्रमणको दोस्रो लहर आउने...

‘संसदले विकल्प दिन नसके यही सरकारले फेरि विघटन गर्न सक्छ’

मन्त्रिपरिषद गठनबारे संविधानको धारा ७६ का विभिन्न उपधारामा व्यवस्था गरिएको छ । अहिले म देखिरहेको छु, धेरै मानिसले ती उपधाराका आधारमा सरकार गठन प्रक्रिया उपधारा १ बाट २ मा...

कोरोना नियन्त्रणमा कहाँ चुक्दैछ सरकार ? अब के गर्नुपर्छ ?

नेपालमा केही महिनायता कोरोना संक्रमणको दर घटेको छ । यो हाम्रा लागि खुसीको कुरा हो । धेरै मुलुकहरूले खोप लगाउन पाएका छैनन् । नेपालमा भने केही व्यक्तिलाई खोप लगाउने अवसर...

नेपालमा कोरोनाको तेस्रो लहर देखियो, लापरवाही नगरौं

भारतमा फैलिएको कोरोना भाइरसको भेरियन्ट कुन–कुन हो भनेर पूर्णरुपमा अध्ययन भइसकेको छैन । भारतकै केही जनस्वास्थ्यविद्ले यसलाई बेलायत र ब्राजिलमा देखिएको नयाँ भेरियन्ट भन्दै आएका छन् । भारतमा...

कोरोना रिटर्न्स २ - भ्याक्सिन र सङ्क्रमणको अन्तर्सम्बन्ध

नेपालमा कोभिड–१९ विरुद्धको पहिलो डोज भ्याक्सिन डा शेरबहादुर पुन, डा विपिन नेपाल, डा रवीन्द्र समिर लगायतले सुरुमा लगाउनु भएको थियो । सबैभन्दा पहिले यो खोप लगाउँदा भ्याक्सिनको साइड इफेक्ट देखिन्छ...

नेपालमा प्रालि संस्थापना र दर्ता प्रक्रिया

कम्पनी कानुनी व्यक्ति हो । कानुनी व्यक्ति भएकै कारणले कम्पनीको स्थापना कानुनद्वारा हुन्छ र अन्त्य पनि कानुनद्वारा नै गरिन्छ अर्थात कम्पनीलाई कानुनले जीवन दिन्छ र कानुनले नै कम्पनीको...

महिला सशक्तीकरण र सुकीको आत्महत्या

२०७७ फागुन २३ गते राति दैलेख आठबिस नगरपालिका–३, निमाल बस्ने मानसिं बडवालकी श्रीमती सुकी बडवालले आफ्ना चार सन्तान (तीन छोरी एक छोरा)सहित कर्णाली नदीमा हामफालिन् । भोलिपल्ट फागुन २४ गते...

किन तारो बन्दैछ अक्सफोर्डको कोभिड–१९ भ्याक्सिन ?

अक्सफोर्ड युनिभर्सिटी- जेनर इन्स्टिच्युट र ऐस्ट्रेजेनेका कम्पनीद्वारा विकसित प्रवर्द्धित भ्याक्सिनको भारतीय संस्करण भारतको सिरम इन्स्टिच्युटमा बनेको कोभिड–१९ भ्याक्सिन 'कोभिसिल्ड' सोचेभन्दा बढी सफल देखिएको निर्माता कम्पनीले बताइरहेको छ । झण्डै...

लोकतन्त्र र समाजवाद

लोकतन्त्र र समाजवाद घनिष्ट रूपले जोडिएका विषय हुन् । यहाँ भनिएको समाजवाद वैज्ञानिक समाजवाद हो । यसका प्रतिपादक कार्ल मार्क्स र फ्रेडरिख एंगेल्स क्रान्तिकारी लोकतन्त्रवादी थिए...

नेकपा एकताको ‘ब्ल्याक कमेडी’ र आजको कार्यभार

समयमा सही निर्णय लिनसक्दा शून्यबाट सुरु गरे पनि नयाँ शक्ति निर्माण हुन्छ, गुमेको शक्ति फिर्ता हुन्छ । समयमा सही निर्णय गर्न नसक्दा राजनीतिक पार्टीको त के कुरा भयो...

एकीकृत जनक्रान्तिको संसदीय व्यवस्थामा नाटकीय अवतरण

कार्ल मार्क्सले भनेका थिए– इतिहास दुई पटक दोहोरिन्छ– पहिलो त्रासदीका रूपमा र दोस्रो प्रहसनका रूपमा । विश्व चर्चित यो भनाइ सर्वहारा वर्गका महान् नेता तथा दार्शनिक कार्ल मार्क्सले द एट्टिन्थ...

समाजवाद : कसरी र कहिले ?

१. परिचय यस कार्यपत्रका दुई वटा उद्देश्य छन् । पहिलो, “समाजवाद कसरी ?” भन्ने प्रश्न अन्तर्गत संसदीय लोकतन्त्र र समाजवादको...

एउटा ऋषितुल्य विभूति अर्थात् ‘मानसाग्नि’

ज्ञानविज्ञान, धर्मसंस्कृति र मानवसेवामा समर्पित अर्का एक जना व्यक्ति नेपाल राष्ट्रले पनि पाएको छ । व्यक्तिगत स्वार्थभन्दा धेरै नै माथि उठेको, राजनीतिक खिचातानीबाट अत्यन्तै टाढा बसेको र धनमोहको सोचभन्दा अलग्गै...

विप्लवको उत्थान र जनक्रान्तिको विश्राम

माओवादी आन्दोलनमा जन्मिएको आशातित नेतामध्ये एक थिए– विप्लव उर्फ नेत्रविक्रम चन्द । विद्यार्थी आन्दोलनबाट पार्टी राजनीतिमा स्थापित भएका विप्लव कुनै बेला माओवादी आन्दोलनका युवाहरुका बीच एक आदर्शपात्र थिए...

सुखानी हत्याकाण्ड र मैले हेरेको दृश्य

झापा विद्रोहका कारण त्यहाँका मान्छेहरू आकुलव्याकुल भएका थिए । त्यस विद्रोहबाट खास गरेर शोषक, फटाहा र सामन्त मनोभाव भएका मान्छेहरूको सातोपुत्लो गएको बुझिन्थ्यो । झापा विद्रोहका अर्का नायक शिवप्रसाद शिवाकोटीहरू...

प्रधानमन्त्रीज्यू ! सुरक्षामा खतरा नै छ भने अपजसको भागी नहुनुस्

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले पोखरामा आफुपक्षीय नेकपाको गण्डकी प्रदेशस्तरीय भेलामा आफ्नो सुरक्षामा खतरा रहेको बताउनु भएको छ । उहाँले आफ्नो ज्यानकै खतरा रहेको उल्लेख गर्दै कुनै पनि बेला...

भारतमा कोरोना ह्वात्तै बढ्यो, नेपालमा दोस्रो लहरको सङ्केत ?

कोरोना लहरले नेपाल थलिएको एक वर्षभन्दा बढी भयो । अहिले त्यो उग्र लहर केही मत्थर भएको छ । इतिहासमा सङ्क्रामक रोगहरुको महामारी हुँदा पनि यस्तो उतारचाडव हुने गरेको...

प्रजातन्त्रको बाटो नहराओस्

संवैधानिक इजलासले फैसला दिएपछि पनि मुलुकको राजनीतिले कुन बाटो लिने हो भन्ने निश्चित भएको छैन । प्रतिनिधि सभा विघटनसम्बन्धी संवैधानिक इजलासमा बहसमा रहेको बहुप्रतीक्षित रिटको फैसला २०७७ साल फागुन ११...

सर्वोच्चको जनअपेक्षित स्वागतयोग्य फैसला

अन्ततः प्रतिनिधिसभा विघटन गरेर चुनावको घोषणा गरेका प्रधानमन्त्री केपी ओली र उनका कोटरी गुटको स्वेच्छाचारी कदमलाई सर्वोच्च अदालतले बदर गरिदिएको छ । प्रधानमन्त्री केपी ओलीको जन्मदिनकै संयोग पारेर...

संसद् पुनर्स्थापना भए वा नभए पनि देश संवैधानिक सङ्कटमा फस्यो

राजनीतिमा सकारात्मक शक्तिले सही बाटो लिन सकेन भने जनतामा थुप्रै गुनासा निर्माण हुन्छन् । जनताले धेरै अपेक्षा त राखेका हुन्छन् तर भविष्यप्रति आतङ्कित हुँदैनन् । सकारात्मक शक्तिले काम...

हाम्रो देशमा मातृभाषाको अवस्था

विश्वका अनेकौँ देशमा आज पनि मातृभाषाको विकास, राजकीय संरक्षण र मान्यतालाई लिएर शान्तिपूर्ण प्रदर्शनको क्रम रोकिएको छैन । हाम्रो देशको संविधानको प्रस्तावनामा पनि नेपाल बहुजातीय, बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक एवं...

ओशो र शिवपुरीबाबाको शिक्षणमा समानता

शिवपुरीबाबालाई हामी ओशो संन्यासी गुरु सरह नै श्रद्धा र आदर गर्छौं । ओशोको देशना छ – “बुद्धम शरणम् गच्छामि ।” समस्त बुद्धहरूको शरणमा जाने । सबै बुद्धहरुलाई आदर गर्ने...

साम्राज्यवाद, जनयुद्ध र नयाँ कार्यदिशा

दोस्रो विश्वयुद्धपछि साम्राज्यवादले आफूलाई प्रत्यक्ष औपनिवेशबाट अप्रत्क्ष नवऔपनिवेशमा बदल्यो । राजनीतिक अधिपत्यकै आधारमा साम्राज्यवादी शक्तिबीच प्रभाव क्षेत्रको विभाजन गरी आफ्ना कठपुतली सरकारहरू बनाएर राजनीतिक, आर्थिक, सांस्कृतिक एवं सामरिक रूपमा शाोषण...

‘कु’बाटोमा ‘बा’

२०७७ पुस ५ गते प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले सार्वभौम संसद् विघटन गरेपछि त्यसको देशव्यापीरुपमा विरोध भइरहेको छ । नेपालको संविधानले नदिएको अधिकार प्रयोग गर्दै संसद् विघटन भएपछि यसविरुद्ध सर्वोच्च अदालतमा...

यो संसद् विघटन भनेको संविधान च्याते सरह हो

यही पुस ५ गते ओली सरकारले सङ्घीय प्रतिनिधि सभा विघटन गरेको छ । नेपालको संविधानले प्रधानमन्त्रीलाई प्रतिनिधि सभा विघटन गर्न पाउने अधिकारको व्यवस्था कहीँकतै गरेको छैन । तर...

राजनीतिक सङ्कट समाधानमा काँग्रेसको भूमिका

अहिले देश नेकपाको आपसी द्वन्द्व र सत्ता स्वार्थका कारण गम्भीर राजनीतिक र संवैधानिक सङ्कटमा फसेको छ । लामो द्वन्द्व र राजनीतिक अस्थिरतापछि ऐतिहासिक संविधान सभाको निर्वाचन भएको थियो । पहिलो...

के दलहरुले अवसान कै बाटो रोजेका हुन् ?

सन २०२१ को आगमनसँगै नेपाललाई एउटा नराम्रो सौगात प्राप्त भयो। राजधानी काठमाडौं विश्वकै अग्रणी प्रदूषित शहर बन्यौ। पत्रपत्रिकाका लागि गज्जबको ‘स्कूप’ भयो, सबैले समाचार प्रमुखताका...

जनताले खोजेको भरोसा र काँग्रेस

२०४७ सालको नेपालको संविधानमा भएको व्यवस्थालाई भत्काएर राजा ज्ञानेन्द्रले २०५९ साल असोज १८ गते निरङ्कुशताको बाटो समाएपछि नेपाली काँग्रेसभित्र दुईथरि मत एकैसाथ प्रकट हुन थाले । एउटा– राजाले...

शक्ति प्रदर्शनको विद्रूप प्रहसन

नेपालीमा एउटा चर्चित भनाइ छ : साँढे मिले पनि, जुधे पनि मिचिने बाली नै हो । मुलुकको राजनीतिक परिदृश्यमा अहिले ठ्याक्कै यही भनाइको मञ्चन भइरहेको छ । सत्तारुढ...

कहिल्यै नझुक्ने क्रान्तिकारी गंगालाल श्रेष्ठ

शहीद भनेको के हो ? तानाशाहहरुको छातीमा बज्रिने चट्याङ हो शहीद । उनी चट्याङजस्तै चम्किला शहीद हुन् । उनी राणाशासनको औंसीको रातमा चम्किएको चट्याङ थिए...

‘पहिले कर्फ्यु लाग्थ्यो, अहिले निषेधाज्ञा : हिटलर पैदा गर्ने विग्रहकारी राजनीति’

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको सिफारिसमा ५ पुसमा प्रतिनिधिसभा विघटन भएयता लेखक, कलाकार, पत्रकारलगायत विभिन्न पेशामा आबद्ध बुद्धिजीवि तथा सर्जकहरु आन्दोलनमा छन् । प्रजातान्त्रिक मुल्य–मान्यताको वेवास्ता गर्दै...

अदालतलाई तर्साउने काँग्रेस चरित्र होइन

प्रतिनिधि सभा विघटनपछि उत्पन्न राजनीतिक अन्योलले अब के होला ? भन्ने आम जिज्ञासा र कौतुहल जताततै देखिन्छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले संसद् विघटन गरेको कदम असंवैधानिक हो...

सुनुवाइको सिफारिस र विघटन एकै दिन गर्ने इमानबहादुर

संवैधानिक परिषदमा जम्मा छ जना सदस्य हुने व्यवस्था संविधानमा नै छ । ती छ जना सदस्य राज्यको वा मुलुकको प्रतिनिधित्व गर्ने अति महत्त्वका व्यक्ति पदीय हैसियतमा छन् । कार्यपालिका, न्यायपालिका,...

अकण्ट सत्ताभोगको लिप्सामा ज्ञानेन्द्रपथ पछ्याउँदै प्रधानमन्त्री ओली

२०४६ सालको जनआन्दोलनले नेपालका राजनीतिक दलहरुबीच सहकार्य र समन्वयको संस्कृतिलाई स्थापित गरेको थियो । त्यसैको बलमा ३० वर्षपछि परिवर्तन सम्भव भयो । तर त्यो सहकार्य र...

अतृप्त सपना

मेरो वालमा कहाँबाट कसैको पोष्ट आयो । सुरुका एकाध हरफ पढ्दा मलाई लाग्यो यो कुनै अतृप्त आत्माको नालीबेली हो । अझ पढ्दै गएँ, यो कुनै नेताको...

पत्रकार महासंघ, प्रेस स्वतन्त्रता र नेतृत्वले बोक्नुपर्ने मुद्दा