काठमाडौँ । एकदिवसीय विश्वकपको दसौँ संस्करण तीनवटा राष्ट्रले संयुक्त रूपमा आयोजना गरेका थिए । भारत, पाकिस्तान र श्रीलङ्काले संयुक्त रूपमा यो विश्वकप आयोजना गरेका थिए । भारतमा विश्वकप आयोजना भएको यो तेस्रो पटक थियो । 

बंगलादेशमा भने विश्वकपका खेलहरू खेलाइएको यो पहिलो पटक थियो । दसौँ विश्वकप सन् २०११ को फेब्रुअरी १९ देखि अप्रिल २ तारिखसम्म सञ्चालन भएको थियो । यही संस्करणपछि भारत घरेलु मैदानमा विश्वकपको उपाधि जित्ने पहिलो राष्ट्र बनेको थियो । 

दसौँ विश्वकपमा अर्को रमाइलो संयोग पनि जोडिएको थियो । विश्वकपको इतिहासमै पहिलो पटक दुईवटा एसियाली टोली फाइनलमा पुगेका थिए । यसका अतिरिक्त सन् १९९२ को विश्वकपपछि पहिलो पटक अस्ट्रेलिया फाइनलमा पुग्न असफल भएको थियो । 

प्रतियोगिताको उद्घाटन बंगलादेशमा गरिएको थियो । फाइनल खेल भने भारतमा खेलाइएको थियो । विश्वकपका खेलहरू भारतका आठवटा रंगशालामा खेलाइएको थियो । यसका अतिरिक्त श्रीलङ्काको तीन र बंगलादेशको दुई रंगशालामा पनि विश्वकपका खेलहरू खेलाइएको थियो ।

यो पनि

पाकिस्तानका प्रशिक्षक बब उल्मरको रहस्यमयी निधनले तताएको नवौँ विश्वकप

तीन वर्षपछि नै पहिलो पटक पाँचवटा राष्ट्रले आयोजना गरेको सातौँ विश्वकप

पहिलो पटक ५० ओभरमा खेलाइएको भारत र पाकिस्तानमा आयोजित चौथो विश्वकप

कपिल देवको नेतृत्वमा भारतले पहिलो पटक उपाधि जितेको तेस्रो विश्वकप

वेस्ट इन्डिजले लगातार दोस्रो पटक उपाधि चुमेको दोस्रो विश्वकप

६० ओभरमा खेलाइएको पहिलो विश्वकप

सुरुमा पाकिस्तानलाई पनि यो विश्वकपको सह—आयोजक बनाइएको थियो । तर, सुरक्षाको कारण देखाउँदै आईसीसीले पाकिस्तानलाई सह—आयोजकबाट हटाएको थियो । सन् २००९ मा पाकिस्तानमा श्रीलंकाली क्रिकेट टोलीमाथि आतङ्ककारी आक्रमण भएपछि पाकिस्तानलाई सह—आयोजकबाट हटाउने निर्णय गरिएको थियो । 

यसैगरी भारतका महान् क्रिकेटर सचिन तेन्दुल्करका लागि पनि यो विश्वकप स्मरणीय रह्यो । विश्व क्रिकेटकै महान् खेलाडी तेन्दुल्करको नाममा थुप्रै कीर्तिमान छन् । उनले सक्रिय खेल जीवनबाट सन्न्यास लिएको लामो समय बितिसक्दा पनि उनको नाममा रहेका थुप्रै कीर्तिमान अन्य खेलाडी तोड्न सकेका छैनन् । 

तर, उनले सन् २०११ अघि एकदिवसीय विश्वकपको उपाधि भने जित्न सकेका थिएनन् । सन् २०११ को विश्वकप आयोजना हुँदा उनी खेलजीवनको उत्तरार्धतिर थिए । त्यसैले विश्वकपको दसौँ संस्करणले सचिनको खेल जीवनमा निकै ठुलो खुसी लिएर आएको थियो । उनले पहिलो पटक विश्वकप जित्दाको खुसी अनुभव गर्न पाए, त्यो पनि घरेलु मैदानमा ।  

विश्वकपको दसौँ संस्करणमा १४ वटा राष्ट्रले सहभागिता जनाएका थिए । पाकिस्तान, अस्ट्रेलिया, श्रीलङ्का, न्युजिल्यान्ड, जिम्बाबे, दक्षिण अफ्रिका, भारत, इङ्ल्यान्ड, वेस्ट इन्डिज र बंगलादेश टेस्ट राष्ट्रका रूपमा प्रतियोगितामा सहभागी थिए । 

आयरल्यान्ड, नेदरल्यान्ड्स, क्यानडा र केन्या भने अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट काउन्सिल (आईसीसी) को एसोसिएट सदस्यका रूपमा विश्वकपमा सहभागी भएका थिए । प्रतियोगितामा सहभागी टोलीहरूलाई दुई समूहमा विभाजन गरिएको थियो । 

प्रतियोगिताको समूह ‘ए’ मा पाकिस्तान, श्रीलङ्का, अस्ट्रेलिया, न्युजिल्यान्ड, जिम्बाबे, क्यानडा र केन्या रहेका थिए । समूह ‘बी’ मा भने दक्षिण अफ्रिका, भारत, इङ्ल्यान्ड, वेस्ट इन्डिज, बंगलादेश, आयरल्यान्ड र नेदरल्यान्ड्स परेका थिए । 

पहिलो चरणको खेलको समाप्तिपछि दुवै समूहको अङ्क तालिकामा माथिल्लो चार स्थानमा रहने टोली प्रतियोगिताको क्वार्टरफाइनलमा पुगेका थिए । समूह ‘ए’ बा पाकिस्तान पहिलो, श्रीलङ्का दोस्रो, अस्ट्रेलिया तेस्रो र न्युजिल्यान्ड चौथो हुँदै क्वार्टरफाइनलमा प्रवेश गरेका थिए ।

यसैगरी समूह ‘बी’ बाट दक्षिण अफ्रिका पहिलो, भारत दोस्रो, इङ्ल्यान्ड तेस्रो र वेस्ट इन्डिज चौथो हुँदै क्वार्टरफाइनलमा पुगेका थिए । प्रतियोगिताको क्वार्टरफाइनलमा पाकिस्तानले वेस्ट इन्डिजलाई, भारतले अस्ट्रेलियालाई, न्युजिल्यान्डले दक्षिण अफ्रिकालाई र श्रीलङ्काले इङ्ल्यान्डलाई हराएका थिए । 

त्यसपछि प्रतियोगिताको सेमिफाइनलमा श्रीलङ्काले न्युजिल्यान्डलाई पाँच विकेटले हराउँदै फाइनलमा स्थान पक्का गरेको थियो । अर्को सेमिफाइनल खेलमा पाकिस्तानलाई २९ रनले हराउँदै भारत फाइनलमा प्रवेश गरेको थियो । 

प्रतियोगिताको फाइनलमा श्रीलङ्कालाई ६ विकेटले हराउँदै भारतले उपाधि चुमेको थियो । भारतले एकदिवसीय विश्वकपको उपाधि चुमेको यो दोस्रो पटक थियो । फाइनल खेल भारतको मुम्बईस्थित वानखेड स्टेडियममा खेलाइएको थियो । 

टस जिती ब्याटिङ रोजेको श्रीलङ्काले निर्धारित ५० ओभरमा ६ विकेट गुमाएर दुई सय ७४ रन बनाएको थियो । जवाफी ब्याटिङमा ओर्लिएको भारतले ४८.२ ओभरमा चार विकेट गुमाएर दुई सय ७७ रन बनाउँदै विजयलक्ष्य पार गरेको थियो । 

फाइनलमा भारतका लागि गौतम गम्भीरले ९७ रनको योगदान गरेका थिए । कप्तान महेन्द्रसिंह धोनीले अविजित ९१ रन बनाएका थिए । विराट कोहलीले पनि ३५ रन बनाएका थिए । त्यसअघि पहिले ब्याटिङ गरेको श्रीलङ्काका लागि माहेला जयाबर्द्धनेले अविजित एक सय तीन रन बनाए पनि टोलीको जितका लागि त्यो पर्याप्त हुन सकेन । 

श्रीलङ्काका लागि कप्तान कुमार सांगाकाराले पनि ४८ रन बनाएका थिए । फाइनल खेलमा भारतका कप्तान महेन्द्रसिंह धोनी म्यान अफ दी म्याच घोषित भएका थिए । म्यान अफ दी सिरिजको पुरस्कार पनि भारतकै युवराज सिंहले पाएका थिए । 

विश्वकपको दसौँ संस्करणमा सर्वाधिक रन बनाउने खेलाडीको सूचिमा श्रीलङ्काका तिलकरत्ने दिल्सान पहिलो स्थानमा थिए । उनले कुल पाँच सय रन बनाएका थिए । भारतका सचिन तेन्दुल्करले चार सय ८२ रन बनाएका थिए । श्रीलङ्काका कुमार सांगाकाराले चार सय ६५ रन बनाएका थिए ।

यसैगरी सर्वाधिक विकेट लिने बलरहरुको सूचिमा पाकिस्तानका साहिद अफ्रिदी पहिलो स्थानमा रहेका थिए । उनले प्रतियोगिता अवधिभरमा कुल २१ विकेट लिएका थिए । भारतका जहिर खानले पनि २१ विकेट लिएका थिए । न्युजिल्यान्डका टिम साउथीले १८ विकेट हात पारेका थिए । 

दसौँ विश्वकपका क्रममा केही विवादास्पद घटना पनि भएका थिए । बंगलादेशका समर्थकहरुले वेस्ट इन्डिजका खेलाडी चेढेको बसमा ढुंगा प्रहार गरेका थिए । तर, पछि बंगलादेशी समर्थकले आफ्ना खेलाडी चढेको बस सम्झिएर भुलवश वेस्ट इन्डिजका खेलाडी सवार बसमा ढुंगा प्रहार गरेको स्पष्टिकरण दिँदै माफी पनि मागेका थिए । 

यसैगरी शिव सेनाका कार्यकर्ताहरुले पाकिस्तानी टोली विश्वकपको फाइनलमा पुगेमा उक्त खेल बिथोल्ने चेतावनी दिएका थिए । शिव सेनाको उक्त चेतावनीपछि विश्वकपको सुरक्षाको विषयलाई लिएर ब्यापक आलोचना भएको थियो । संयोगले पाकिस्तान यो विश्वकपको फाइनलमा पुग्न सकेन ।

विश्वकपको दसौँ संस्करण सकिएको लामो समयपछि श्रीलङ्काका पूर्वखेलकुदमन्त्री महिन्दानन्दा अलुथगामागेले उक्त विश्वकपको फाइनल खेललाई लिएर गम्भीर आरोप लगाएका थिए । उनले त्यो विश्वकपको भारत र श्रीलंकाबीचको फाइनल खेलमा ‘मिलेमतो’ भएको आरोप लगाएका थिए । श्रीलङ्काका पूर्वकप्तान अर्जुन रणतुंगाले पनि यस्तै आरोप लगाएपछि अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट काउन्सिल (आईसीसी) ले छानबिन पनि अगाडि बढाएको थियो । तर, पछि कुनै प्रमाण फेला नपरेको निश्कर्ष निकालेको थियो ।