मानौँ, मानव समाज एक रंगमञ्च हो । के समाज र निजी जीवनमा गरिने प्रेम–सम्बन्धबीच पातलो पर्दा छ ? प्रसंग कुञ्ज नाटकघर थापागाउँमा मञ्चित नाटक ‘...गच्छामि’को हो । नाटकमा एउटा दृश्य छ, युवराज सिद्धार्थ गौतमले ...
हेमाङ्गराज अधिकारी नेपाली भाषा–व्याकरणमा परिचित नाम हो । उनी त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षाशास्त्रमा अध्यापन गर्दादेखि नै यस क्षेत्रमा समर्पित भएका व्यक्ति हुन् । उनी र बद्री विशाल भट्टराई भएर सम्पादन गरिएको...
१६औँ शताब्दीभन्दा पहिले, बाइसे–चौबिसे राज्य नबन्दै नेपालको पश्चिम पहाडमा तमुहरूको शासन थियो । त्यस समयमा दक्षिणतिरका शासकले बारम्बार आक्रमण गरिरहन्थे । एकपल्ट उइसौँ ह्याल्सामा बैरीले तमुहरूले खाने पानीमा विष मिसाइदिएछन्,...
सानो छँदा उनको गाउँमा बिजुली थिएन । ब्याट्रीको माध्यमबाट ‘ब्ल्याक एण्ड ह्वाइट’ टिभी हेर्ने गर्थिन् । टिभीमा अरुले समाचार पढेको देख्दा, कुनै दिन म पनि यसरी नै टिभीमा समाचार पढ्छु...
नेपाललाई चीन र भारतको बीचमा रहेको ‘बफर’ राज्य भनी कतिपय विदेशी लेखकले चित्रण गर्थे । अर्थात् ठूला शक्ति राष्ट्रहरूले दुई विरोधी शक्तिहरूबीच प्रत्यक्ष संघर्ष नपरोस् भनी खडा गरिएको क्षेत्रको रूपमा...
‘भर्खरै हामीले शपथ खाएका छौँ । म जुन भूमिसम्बन्धी सवाल उठाएर यहाँसम्म आइपुगेँ, अब संसद्मा यही आवाज उठाउनेछु,’ शुक्रबार (८ पुस)को भेटमा नवनिर्वाचित प्रतिनिधिसभा सदस्य तथा भूमि अधिकारकर्मी सरस्वती सुब्बाले...
३० वर्ष संयुक्त राष्ट्र संघअन्तगर्त विश्व खाद्य कार्यक्रम (डब्लुएफपी) मा काम गरे । कहिले जेनेभा त कहिले रसिया, कहिले युद्धग्रस्त मुलुकमा त कहिले सैनिक शासक भएको मुलुकमा । ललितपुरका भीम उदास...
हामीले भर्खरै ‘नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय नाट्य महोत्सव’ सम्पन्न गर्‍यौँ । यसको अर्थ, उद्देश्य र प्रभावका बारेमा स्वयंं हामी रंगकर्मीले समीक्षा गर्नुपर्छ र मिडियाले यसको समीक्षा गरिदिए अझ राम्रो हुने थियो ।...
दोस्रो ‘नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय रंगमञ्च महोत्सव’को उद्घाटन समारोहमा भारतीय अभिनेत्री शबाना आजमीले भनिन्, ‘मलाई मन्डला थियटरको सबैभन्दा राम्रो काम यो लाग्यो कि रंगमञ्चकै व्यक्ति एकजुट भई यति सुन्दर नाटकघर बनाएका छन्...
यो नेपाली शिर उचाली संसारमा लम्किन्छ जूनकीरीझै ज्योति बाली अन्धकारमा चम्किन्छ... चाहे झुकोस् नीलो आकाश यो नेपाली झुक्दैन चाहे रुकोस् चिसो बतास यो नेपाली रुक्दैन.... । यति मीठो राष्ट्रभक्तिले...
राणा शासनका चर्को दबाब विस्फोट हुने समयमा साहित्य सिर्जनामा होमिएका सर्जक हुन् रमेश विकल । नेपाली समाजमा हेपिएका निम्न वर्गीय जनताका भोगाइलाई टपक्क टिपेर आफ्ना सिर्जनामा उतार्न खप्पिस छन् उनी...
‘कुनै प्राइममिनिस्टरले निर्दयतापूर्वक निर्वासित गर्यो भने इलामजस्तो ठाउँमा बस्नू, हुनसम्म रमाइलो हुन्छ र स्वास्थ्यकर ठाउँ पनि ।’ रनबहादुर कार्कीले आफ्नो पुस्तक ‘इलामदर्शन’मा उपरोक्त भनाइलाई ‘चन्द्रज्योति’ पुस्तक (कमल दीक्षितको) बाट...
नेपाली कलामा निरन्तर आजसम्म योगदान पु¥याउँदै आएका मूर्धन्य कलाकार हरिप्रसाद शर्मा र उनीबारे लेखिएको विशेष पुस्तकका सम्बन्धमा चर्चा गर्दैछु । नेपाली समसामयिक कलाका पुस्तक जति प्रकाशनमा आएका छन्, शर्मामाथि लेखिएको पुस्तक...
मङ्सिर २४ गते राप्रपाको केन्द्रीय कार्यसम्पादन बैठकको कार्यादेशअनुसार अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनले निर्वाचन आयोगलाई समानुपातिक सूची सिफारिस गर्दासम्म राप्रपा महामन्त्री भुवन पाठक समानुपातिकमा परे/नपरेको अन्योलमा थिए । पार्टीभित्र समानुपातिक सांसद बन्न...
गणेश विश्वकर्मा अहिले नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टीको पोलिटब्युरो सदस्य छन् । भूमि अधिकारकर्मीको सशक्त परिचय बनाएका उनी पार्टीको भ्रातृ संगठन ‘नेपाल दलित मुक्ति संगठन’को केन्द्रीय अध्यक्ष समेत हुन् ।बझाङको देवल...
गोविन्दबहादुर मल्ल ‘गोठाले’ काठमाडौँको ओम बहालमा सम्भ्रान्त परिवारमा जन्मिएका थिए । पछि उनी साहित्य सिर्जनामा पनि ‘सम्भ्रान्त’ नै बने । उनी नेपाली साहित्यका क्षेत्रमा मनोवैज्ञानिक उपन्यासको प्रारम्भकर्ता हुन् । ‘पल्लो...
यसपालिको आम निर्वाचनबाट संघीयता नचाहने शक्तिको पनि उपस्थिति देखिएको छ । कतिपय पार्टीका व्यक्तिले संघीयता विरुद्ध आवाज उठाइरहेका छन् । यो पाटो एकातिर छ । अर्कोतिर यसपालिको आम निर्वाचनले...
केही दिनअघि नइ प्रकाशनका संस्थापक नरेन्द्रराज प्रसाईले सामाजिक सञ्जालमा ‘नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान अरूले देख्ने गरी दुई पटक भस्मासुर भएको देखियो’ लेखे । उनको यो भनाइ भर्खरै प्रकाशित ‘प्रज्ञा नेपाली बृहत्...
‘अहिले दुर्गालाल छैन यो हातमा ।’ कवि दुर्गालाल श्रेष्ठले आफ्नो कवितासंग्रह ‘हस्ताक्षर’ मलाई उपहार दिने भए । मैले भनेँ, ‘यहाँको हस्ताक्षरसहित !’ पुस्तकको दुई ‘फ्लाइलिफ’ (खाली पाना) पल्टाएर...
नामले भन्दा पनि कलाकारिताको उपनाम ‘चम्मसुरी’ परिचयबाट चिनिन्छिन्– पल्पसा डङ्गोल । ‘चम्मसुरी’ परिचय उनले हास्य शृङ्खला ‘मेरी बास्सै’बाट पाएकी हुन् । यही नामबाट उनी अहिले सर्वत्र चिनिने गर्दछिन् । भन्छिन्,...
यःमरि च्वामु, उकी दुने हाकु ब्यूम्ह ल्यासे, मब्यूम्ह बुह्रिकुति छिमिनं चिकु, जिमि नं चिकु पियाच्वने थाकु, याकनं ब्यू । (यःमरि चुच्चो, भित्र भने कालो दिने तरुनी, नदिने बूढीढिकी तपाईंहरूलाई...
नेवार समुदायको परम्परागत संस्कृतिभित्रको विशेष चाड हो यःमरि पुन्हि । विशेष गरी नेवार अन्तर्गतको खेतीकिसानी गर्ने ज्यापु समुदायले नयाँ अन्न उपभोग गर्न साइतका रूपमा यो पर्वलाई लिने गर्छन् । तसर्थ...
स्वरसम्राट नारायणगोपाल गुरुवाचार्य र भारतीय गायिका आशा भोसलेको युगल गायनमा एउटा लोकप्रिय गीत छ, ‘पहाडको माथिमाथि’ बोलको । कुसुम गजमेर र तुलसी घिमिरेले लेखेको यस गीतको व्यञ्जना बेजोड लाग्छ ।...
‘विश्वकप २०२२’ कतारमा जारी छ । विश्वकपलाई फुटबलको महाउत्सवको रुपमा लिइन्छ । ४ मंसिरमा भव्य समारोहबीच सुरु भएको विश्वकपको अहिले क्वाटर फाइनका खेलहरु चलिरहेका छन् । विश्वकपका कारण अहिले...
‘नेपालमा राम्रा–राम्रा विदेशी सामान पाइन्छ, तिमीलाई के ल्याइदिऊँ ?’ साथी भीम मुखियाले पेमला लामालाई सोधे । ‘मलाई कुनै विदेशी सामान चाहिँदैन । पाइन्छ र सक्छौ भने नारायणगोपालको ठेगाना ल्याइदेऊ,’ पेमलाले...
मन्डला थियटरमा शुक्रबार ‘किन चाहिन्छ रंगमञ्चमा समीक्षा ?’ शीर्षकमा छलफल भयो । ९ देखि १७ मंसिरसम्म चलेको दोस्रो ‘नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय रंगमञ्च महोत्सव’ का दौरानमा नेपाली र विदेशी गरी १८ नाटक...
विनोद प्रधानले शृंखलाबद्ध चट्टाने पहाडलाई लिएर विभिन्न आकृतिका चित्र बनाएका छन्, जो सपनामा देखेको दृश्यजस्तो लाग्छ । ठाउँ कुठाउँ अस्वाभाविक हुँदै सुहाउँदा नसुहाउँदा साना–ठूला मन्दिर, स्तुपा अनि देवी–देवतालाई उनले...
विराज महर्जन नेपालका चर्चित तथा सफल फुटबल खेलाडी हुन् । स्वदेशका विभिन्न क्लबबाट समेत फुटबल खेलेका उनी पूर्वराष्ट्रिय खेलाडी पनि हुन् । सन् २००८ देखि राष्ट्रिय फुटबल टोलीमा प्रवेश गरेका...
रंगकर्मी हिराबिजुली नेपाली र विष्णुमाया परियार (जो दम्पती हुन्), यतिखेर काठमाडौंमा छन् । ‘नेपाल अन्तर्राष्ट्रिय नाट्य महोत्सव’ले सोमबार साँझ ‘काठमाडौंले छेकेको नेपाली रंगमञ्चको दुःख ः मञ्च, दर्शक कि नाटक ?’...
मञ्चमा दुईवटा डोरी झुन्ड्याइएका छन्– जीवन र कलाबीचको डोरी, परिवर्तन र यथास्थितिबीचको डोरी, जीवन र मृत्युबीचको डोरी, मानव–मानवबीचको सम्बन्धको डोरी, प्रकृति र मानवबीचको सम्बन्धको डोरी, दुःख र सुखबीचको डोरी, विद्वता...
अक्टोबर १५, २०२२ मा नेपाल आर्ट काउन्सिलको कक्षमा एउटा अद्भुत पाराको पर्फर्मेन्स कला सिर्जना भयो । साँच्चिकै घर बन्दैछ जस्तो गरी आवश्यक सामान इँटा, सिमेन्ट, कतारोभरि बालुवा मिसिएको मसला,...
राजु शाह नेपाली फिल्म क्षेत्रका वरिष्ठ नृत्य निर्देशक हुन् । विसं २०४९ को फिल्म ‘दुई थोपा आँसु’को ‘जून त लग्यो ताराले’ गीतबाट फिल्म यात्रा सुरु गरेका शाहले २५० बढी फिल्ममा...
साहित्यकार मोहनराज शर्माको बितेको करिब पाँच वर्ष भइसक्यो तर नेपाली साहित्यका क्षेत्रमा उनले छोडेर गएका कृतिले अविस्मरणीय बनाएको छ । नेपाली साहित्यिक जगतमा ‘मोराश’का नामले चर्चित शर्माको जन्म १९९४...
शिशिर योगी नेपाली साङ्गीतिक क्षेत्रका चर्चित गायक तथा सङ्गीतकार हुन् । ‘सारङ्गी त रेटे पनि...’, ‘मानिस खोजिरहेको छु...’ लगायत थुप्रै कालजयी गीत दिएका योगी स्वर्गीय सङ्गीतकार अम्बर गुरुङका चेला हुन्...
‘सक्रियता हो जीवन,’ वरिष्ठ पत्रकार भैरव रिसालले छोटो जवाफमा ठूलो दर्शन भने । यति भन्न उनलाई दुई सेकेन्ड पनि लागेन होला । जीवनका ९४औँ वसन्तमा हिँड्दै गरेका उनी यही...
अक्टोबरको महिना हिन्दू धर्मावलम्बीहरूका लागि पावन महिना मानिन्छ । किनभने विजयादशमीको राष्ट्रिय पर्व सकिएको केही दिनपछि नै ज्योतिपर्वको दीपमालिकाले वातावरणलाई आलोकित गरिरहेको हुन्छ । पारिजातको सुवास वातावरणबाट विलुप्त भइसकेको हुँदैन...
एउटा वैदिक मन्त्र छ, ‘एकः सूर्यो विश्वमनु प्रभूतः ।’ अर्थात्, एउटै सूर्य विश्वका प्रभु हुन् । आइतबार (कार्तिक शुक्ल षष्ठीका दिन) अस्ताउँदो सूर्यलाई अर्घ्य दिएर विशेष रूपमा छठ पर्व...
‘जीवेम शरदः शतम् ।’ अर्थात्, सयौँ शरदसम्म बाँच्नू । शुक्लयजुर्वेदसंहितामा शरद ऋतुलाई महत्त्व दिइएको छ । सामान्यतः हाम्रो समाजमा वृद्धवृद्धाले नातिनातिनाको मुख हेरेर मर्ने चाहना राखेको पाइन्छ । यहाँ शरद...
तिहार नेपालीहरुको महान चाड हो । हिन्दीमा ‘त्योहार’ शब्दबाट अपभ्रंश भई नेपालीमा तिहार भयो । नेपालका सबै चाडपर्वलाई तिहार भनिदैन । यमपञ्चकको पाँचौ दिनलाई तिहार भनिन्छ । यम भन्ने वित्तिकै...
दाङको तुल्सीपुर उपमहानगरपालिका–१३ स्थित दमार गाउँको जंगलमा १४ वर्षीय शरद आचार्य र १५ वर्षीया रोशनी महतराको शव असोज ३० मा भेटियो । प्रहरीले सो घटना अनुसन्धानमा ‘जम्बो’ नामक कुकुरको सहयोग...
कलाकार नम्रता सापकोटा कहिलेकाहीँ सुटिङ लगायत कामविशेषले महिना दिनसम्म घरबाहिर हुन्छिन् । उनी घर फर्कने अघिल्लो दिनसम्म उनको घरका कुकुर सामान्य अवस्थामै हुन्छन् । उनी फर्कने दिन भने कुकुरहरूको व्यवहार...