विज्ञका कुरा

‘कानको समस्यालाई सामान्यरुपमा नलिऔँ, ठूलै समस्या निम्तिन सक्छ’

आज मार्च ३ तारिख अर्थात् ‘विश्व श्रवण दिवस’ । यस दिन विश्वभरी सुस्त श्रवण अर्थात् बहिरोपनसम्बन्धि जागरुकता फैलाउन विभिन्न कार्यक्रमको आयोजना गरिन्छ । यसपटक नेपाली जनतामाझ बहिरोपनसम्बन्धी जागरुकता फैलाउन नाक...

मानसिक रूपमा स्वस्थ बच्चा जन्माउन यसो गर्नुहोस्

मानसिक स्वास्थ्य भन्ने वित्तिकै हाम्रो दिमागमा नकारात्मक धारणा आइहाल्छ । तर मानसिक स्वास्थ्य भन्नाले मानसिक, सामाजिक र आध्यात्मिक रूपमा स्वस्थ रहनु हो । जीवनयापन गर्ने क्रममा विभिन्न उतारचढावमा आउने तनावलाई...

कतै तपाईंलाई डिप्रेसन भएको त छैन ?

विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको तथ्याङ्कअनुसार कुल जनसङ्ख्याको १० देखि १५ प्रतिशत मानिसलाई ‘डिप्रेसन’ हुन्छ । डिप्रेसन भनेको मनको रोग हो । नैराश्यता हुनु भनेको नै मानसिक रूपमा कमजोर हुनु हो । ...

बाथरोग के हो ? कसरी बच्ने ?

हाम्रो शरीरमा विभिन्न प्रकारका रोगले समय समयमा हामीलाई आक्रमण गर्छ । त्यस्ता रोगहरुका बारेमा थाहा नहुँदा हामीहरु आत्तिने गर्छौँ । समयमै रोगको पहिचान नहुँदा बेला–बेलामा समस्या आइपर्छ । हाम्रो शरीरमा...

महिलाको योनीबाट पानी बग्ने समस्या ल्युकोरिया : कतिखेर खतरनाक हुन सक्छ ?

महिलाहरुको यौनाङ्गबाट सेतो वा हल्का पहेलाे खालको पानी बग्ने प्राकृतिक प्रक्रिया हो– ल्युकोरिया (Leukorrhea) । महिनावारी सुरु हुने उमेरका किशोरीहरुदेखि महिनावारी रोकिएका महिलाहरुसम्म अर्थात् सामान्यतः प्रजनन उमेर समूह (१५ वर्षको...

जाडोमा बच्चालाई ‘कोल्ड डायरिया’को जोखिम, कसरी बच्ने ?

जाडो मौसममा बालबालिकामा विभिन्न समस्याहरु देखिने गर्छ । जसमध्ये बढी देखिने समस्या हो ‘कोल्ड डायरिया अर्थात् चिसोले हुने झाडापखाला’ । ‘कोल्ड डायरिया’ हुँदा सामान्यतः के सोच्ने गरिन्छ भने चिसोको...

दिसामा रगत आयो ? कोलोरेक्टल क्यान्सर हुन सक्छ

नेपालमा क्यान्सर रोगीको सङ्ख्या दिनदिनै बढ्दै गइरहेको छ । क्यान्सर रोग लागेपछि मरिहालिन्छ भन्ने त्रास भए पनि समयमै पहिचान भएको खण्डमा यो पूर्ण रूपमा निको हुने रोग हो । तर...

रहस्यमयी नोबेल कोरोना भाइरस के हो ?

डा. राजन किशोरी केसी चीनको हुवेई प्रदेशको उहान सहरमा पहिलो पटक देखिएको चिनियाँ रहस्यमयी नोबेल कोरोना (२०१९–nCoV) भाइरसको प्रकोप सन् २०१९ को मध्य डिसेम्बरमा देखिएको थियो र उक्त भाइरसको...

उमेर नपुग्दै कपाल फुल्यो ? : गम्भीर शारीरिक समस्या पनि हुन सक्छ !

सामान्यतया कपाल फुल्नु (सेतो हुनु) लाई बुढ्यौली लागेको उपमा दिइने गरिन्छ । तर कपाल फुल्नेबित्तिकै बुढ्यौली नै लागेको भन्नु चाहिँ सही हुँदैन । आजभोलि कम उमेरमै कपाल फुल्नु धेरै नेपालीको...

‘कुष्ठरोगका किटाणु उपचारपछि पूर्णरूपमा नष्ट पार्न सकिन्छ’

आज विश्व कुष्ठरोग दिवस । जनवरी महिनाको अन्तिम आइतबार कुष्ठरोग दिवसलाई विश्वव्यापी रूपमा मनाउने चलन छ । ‘कुष्ठरोग विरुद्ध हाम्रो अभियान, भेदभावको अन्त्य, मानव अधिकारको सम्मान’ भन्ने सन्देशसहित नेपालमा पनि...

महिलामा बाँझोपनदेखि क्यान्सरसम्म गराउन सक्ने जटील समस्याः पीसीओएस (भिडियो सहित)

विवाह गरिसकेपछि प्रत्येक दम्पत्तिहरुको प्रमुख सपना हुन्छ सन्तानको प्राप्ति । तर विवाह गर्दैमा सवै दम्पति अनि तिनका परिवारजनलाई त्यो सन्तान सुख प्राप्त हुन्छ नै भन्ने कुनै ग्यारेन्टी हुँदैन । एउटा...

जाडोयाममा हाडजोर्नी दुख्ने समस्या : दीर्घकालीन रोग बन्न पनि सक्छ

अन्य समयमा भन्दा जाडो याममा हाडजार्नीका बिरामी बढ्ने गर्छन् । वृद्धवृद्धालाई मात्रै हाडजोर्नी समस्यामा नभएर युवाहरूमा समेत हुने गर्छ । जोर्नी दुख्ने समस्यालाई ख्याल नगर्दा दीर्घकालीन रोग बन्न पनि सक्छ...

चिसोमा बालबालिका र ज्येष्ठ नागरिकलाई कसरी जोगाउने ?

काठमाडौं । राजधानी काठमाडौँलगायत मुलुकका अधिकांश भागमा सामान्य वर्षात्सँगै ह्वात्तै चिसो बढेपछि बालबालिका र ज्येष्ठ नागरिकको स्वास्थ्य र हेरचाहमा ध्यान तानिएको छ । चिसोका कारण पछिल्ला दिनमा सरकारी र निजी अस्पताल...

होसियार ! छालाको ख्याल नगर्दा हुन सक्छ क्यान्सर

नेपालीहरुले लुतो, दादमात्रै छाला रोग मान्ने गर्छन् । शरीरमा दाद, खटिरा आयो भने बर्षौँसम्म उपचार गरिन्न, मेडिकलबाट औषधि ल्याउने, खाने अनि अन्तिममा कुनै सीप नलागेपछि अस्पताल जाने चलन छ ।...

‘खेलाँची नठानौँ दम रोगलाई’

मधुमेह, ब्लड प्रेसर जस्तै दीर्घ रोग हो दम । नेपालको कुल जनसंख्याकोे ११ प्रतिशत अर्थात् झण्डै ३० लाख नेपालीमा दम रोग देखिएको छ । दम वृद्धवृद्धामा मात्रै देखिन्छ भन्ने धेरैको...

सावधान ! कोठामा कोइला र हिटरको प्रयोग त गर्दै हुनुहुन्न ?

देशभर अहिले चिसो बढेको छ । सकेसम्म घरभित्र चिसो नछिरोस् भनेर झ्याल÷ढोका सबै बन्द गरेर राखिन्छ । साथै, कोठा र शरीरलाई न्यानो बनाउनको लागि हिटर, कोइला आदिको प्रयोग पनि बढ्दो...

बालबालिकाको मलद्वारमा प्वाल नहुने अनौठो समस्या : के भन्छन् चिकित्सक ? (भिडियोसहित)

काठमाडौँ । कतिपय अवस्थामा नवजात शिशुमा दिसा निस्कने प्वाल नहुन पनि सक्छ । यो समस्या विश्वका सबै देशका बालबालिकामा देखिने समस्या हो । जन्मजात मलद्धवारको प्वाल नहुने समस्या नेपालको...

जसको दाँत सबल, उसको जीवन सफल !

नेपालमा ९० प्रतिशत मानिसले ब्रस गर्न जान्दैनन् । शरीरका अन्य भागमा रोग जति महत्त्व दिएर उपचार गर्ने गरिन्छ त्यहीअनुसार मुखको स्वास्थ्यलाई ख्याल गरेको पाइँदैन । प्रायः नेपाली मुखको स्वास्थ्य समस्याबाट...

नवजात शिशुमा यी समस्या जन्मजात आउन सक्छन्

आधिकारिक तथ्याङ्क नभए पनि नेपालको कुल जनसङ्ख्याको ४० प्रतिशत हिस्सा १८ वर्षसम्मका बालबालिकाले ओगटेका छन् । तर ती बालबालिकाको स्वास्थ्यको कुरा गर्ने हो भने अझैसम्म सरकार तथा निजी क्षेत्र गम्भीर...

एपेन्डिसाइटिसको अप्रेसनपछि यी कुरामा विशेष ध्यान दिनुपर्छ

काठमाडौँ । एपेन्डिसाइटिस रोगको समयमा अप्रेशन भएन भने बिरामीको मृत्युसम्म हुन सक्ने खतरा हुन्छ । साथै मुटु, मिर्गौलालगायतका रोगको समस्या भएका बिरामीको हकमा यो समस्या थप जटिल हुने चिकित्सकहरु बताउँछन्...

‘ख्याल गरे मधुमेह सामान्य रोग हो’

काठमाडौँ । आज विश्व मधुमेह दिवस । एक तथ्याङ्कका अनुसार नेपालको कूल जनसङ्ख्याको ४ प्रतिशत नागरिक मधुमेह रोगको शिकार भएका छन् । त्यसमध्ये पनि निकै कम सङ्ख्या मात्रै चिकित्सकको सम्पर्कमा...

'जीवनशैलीमा परिवर्तन नगरे मुटु रोग झनै बढेर जान्छ'

आजको मानव जीवनशैली भागदौडको शैलीमा चलिरहेको छ । भागदौडका कारण अव्यवस्थित बनेको मानव जीवनशैलीका कारण थुप्रै दीर्घ तथा अन्य रोगहरू दिनानुदिन बढ्दै गइरहेका छन् । अझ विश्वमा विकासको चरणसँगै...

के हो मुटु बाथ रोग ?

मुटु बाथ रोग प्राकृतिक रुपमा आफैं हुने खालको रोग होइन । यो त मानिसले आफ्नो जीवनकालमा आफैले ल्याएको वा आफ्नै कारणले हुने रोग हो । मुटु बाथ रोग खास गरेर...

तिहारको खानपानमा यी रोगीले दिनुपर्छ विशेष ध्यान

तिहार अर्थात् रमाइलोको पर्व । मीठो मीठो मिठाई, सेलरोटी, विन्नि किसिमका ड्राइफ्रुटहरु खानेखुवाउने अवसरको पनि पर्व । विशेषगरी भाई टिकाको दिन दिदी बहिनीले दाजुभाइलाई विभिन्न थरीका परिकार बनाएर खुवाउने र...

थोरै तर पटक पटक खानुस्, दसैँमा यस्ता बिरामीले विशेष ख्याल गर्नुस्

काठमाडौँ । दसैँ खानपिनको मुख्य पर्व नै हो । दसैँको समयमा बढी मात्रामा मासुको प्रयोग गरिन्छ । मासु स्वास्थ्यका लागि आवश्यक भए पनि धेरै खानु फाइदाजनक मानिदैन । दसैँको...

फ्रिजका खानेकुरा कम प्रयोग गरौँ

काठमाडौँ । दसैँ खानपानको मुख्य पर्व हो । लामो समयसम्म बिदा हुने हुँदा पनि दसैँ सबैका लागि विशेष हुन्छ । यो बिदाको समयमा मनोरञ्जन खानपानलाई धेरै महत्त्वका साथ हेरिन्छ ।...

दसैँमा चोटपटक लाग्न सक्छ, यी औषधि घरमै जोहो गर्नुस्

काठमाडौँ । दसैँ नेपालीहरूको मुख्य पर्व हो । यो समयमा नेपालका सबै सङ्घसंस्था प्रायः बन्द हुन्छन् । यस्तै स्वास्थ्य संस्थामा पनि सीमित जनशक्तिले आलोपालो गरेर नागरिकलाई सेवा प्रदान गरिरहेका हुन्छन्...

‘३६ प्रतिशत बालबालिका पुड्कोपनको सिकार भएको देशको पोषण स्थिति राम्रो भन्न मिल्दैन’

काठमाडौँ । अहिले नेपालको पोषणको अवस्था हेर्ने हो भने खासै चित्त बुझ्दो अवस्था छैन । सरकारले सुधार हुँदै आइरहेको भने पनि सरकारको तथ्याङ्कलाई हेर्ने नै हो भने सन्तोषजनक अवस्था भने...

विश्व मुटु दिवस : मुटु स्वस्थ राख्न यी कुरामा ध्यान दिनुस्

काठमाडौँ । आज विश्व मुटु दिवस । सेप्टेम्बर २९ का दिनमा प्रत्येक वर्ष विश्व मुटु दिवस मनाउँदै आएको छ । नेपालमा यो दिवस विभिन्न चेतनामूलक कार्यक्रमको आयोजना गरी मनाइँदै आएको...

‘प्रि–मेनोपज र पेरिमेनोपज भनेर बस्दा क्यान्सर पनि हुनसक्छ’

डा. निरा सिंह श्रेष्ठ प्रि–मेनोपज महिलाहरुमा महिनावारी सुक्ने अथवा रोकिने प्राकृतिक प्रकृयालाई रजनोवृत्ति अर्थात् मेनोपज (Menopause) भनिन्छ । उमेर ढल्कँदै गएपछि अर्थात् महिलाको शरीरले बच्चा जन्माउन...

के हो आर्थोस्कोपी र पोलीट्रमा ?

हाड जोर्नीको समस्यालाई सामान्य समस्याको रुपमा लिने गरिन्छ । किनभने नेपालमा हरेक व्यक्तिमा कुनै न कुनै समयमा हाड जोर्नीको समस्या हुने गरेको पाइन्छ । तर पहिले जस्तो हाड जोर्नीको...

'जङ्कफुड प्रयोगले बालबालिकाको शारीरिक र मानसिक विकासमा समस्या निम्त्याउँछ '

पछिल्लो समय बजारमा पाइने प्याकेटका खानेकुरा (जङ्कफुड) मा धेरैको ध्यान जान थालेको छ । चाउचाउ, कुरमुरे, बिस्कूट, चकलेट, चिजवल र विभिन्न पेय पदार्थ छिटो अनि सहजै रुपमा उपलब्ध छन् ।...

‘९५ प्रतिशत मुटु रोगको उपचार नेपालमै सम्भव छ’

डा. अनिल भट्टराई नेपालको चिकित्सा क्षेत्रमा मुटुको उपचारमा अग्रपंक्तिमा आउने नाम हो । उनी चिकित्सा क्षेत्रको सम्पूर्ण अध्ययन विदेशमा गरेर नेपालमा सेवा दिने चिकित्सकमध्येमा पर्छन् । उनले नेपालको मुटुरोगसम्बन्धी उपचारमा...

हेल्थ टिप्स : एपेन्डिसाइटिस भएको यसरी थाहा पाउन सकिन्छ

काठमाडौँ –एपेन्डिसाइटिसको समयमा अपरेशन भएन भने बिरामीको मृत्युसम्म हुन सक्ने सम्भावना हुन्छ । साथै मुटु, मिर्गौलालगायतका रोगको समस्या भएका बिरामीको हकमा यो रोग निकै जटिल मानिन्छ । चिकित्सकहरुका अनुसार...

ढाड र घुँडाको दुखाइ यसरी कम गर्न सकिन्छ

काठमाडौँ । उमेर बढ्दै गएपछि शरीरका विभिन्न भागमा दुखाइका समस्या आउन थाल्छन् । आजकाल ढाड तथा घुँडा दुखाइको समस्या सबैको साझा समस्या बन्न थालेको छ । उमेरका आधारमा देखिने यस्ता...

‘घुँडा प्रत्यारोपण गरेर यसरी बन्न सकिन्छ तन्दुरुस्त’

घुँडा धेरै खिएर बिग्रिदा हिँड्डुलमा समस्या हुन्छ, मानिसको जीवन कष्टकर बन्न पुग्छ । मालिस, व्याण्डेज लगायतका उपायले केही राहत पुग्न सक्छ, तर त्यो अस्थायी मात्र हुन्छ । त्यसले समस्याबाट पूर्णतः...

खतरनाक बन्दै जङ्कफुड

काठमाडौँ । केही समय पहिला विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले काठमाडौँका १२ महिनादेखि २३ महिनासम्मका बालबालिकामा पोषण जाँच ग¥यो । पोषण जाँचमा ७ सय ४५ घरधुरीका बालबालिकालाई समावेश गराइएको थियो । पोषण...

के निन्द्रामा घुर्ने समस्या रोग हो ?

काठमाडौँ । हामीमध्ये धेरैको निन्द्रामा घुर्ने बानी हुन्छ । वरपरकालाई घुर्ने बानीले समस्या भए पनि आफूले घुरेको भन्ने व्यक्ति आफैलाई थाहा हुन्न । निन्द्रामा घुर्ने बानी मोटोपना भएका र वृद्धवृद्धामा...

‘सिक्कल सेल एनिमिया थारु समुदाय मात्रै होइन, सबैलाई हुनसक्छ’

काठमाडौँ । सिक्कल सेल एनिमिया भने पछि थारु समुदायमा लाग्ने रोग हो भन्ने हामी धेरैको मस्तिष्कमा छाप बसेको कुरा हो । सिक्कल सेल एनिमिया वंशाणुगत अवस्था हो जो कोहीलाई पनि...

नेपालमा डाक्टरलाई पनि बुझाउन कठिन वंशाणुगत रोग

काठमाडौँ– याद राख्नुस्, मधुमेह, क्यान्सर, मुटु, सिकलसेल एनिमिया, गर्भपतन जस्ता समस्या तपाईंको परिवारका कुनै पनि सदस्यलाई छ भने तपाईंलाई पनि हुनसक्छ । यसलाई वंशाणुगत समस्या भनेर चिनिन्छ । अहिले...

किन आवश्यक छ गर्भधारण गर्नुपूर्वको परामर्श ?