धेरैजसो मानिसहरू नयाँ ठाउँहरूमा जान र त्यहाँका मानिसहरूलाई भेट्न मन पराउँछन् । यसो गर्नाले मानिसहरू सामाजिक रूपमा बलियो हुन्छन् र उनीहरूमा समाजको बारेमा बुझाइको विकास हुन्छ । 

तर केही मानिसहरू पनि छन् जो बाहिर जान र नयाँ मान्छे भेट्न डराउँछन् । सामान्यतया भनिन्छ, केहि मानिसहरू लाजको कारण यसो गर्छन् । तर यो एक डिसअर्डर पनि हुन सक्छ । समान लक्षणहरू सोशल एंजाइटी (सामाजिक चिन्ता) का हुन्छन् । यसलाई सामाजिक फोबिया पनि भनिन्छ । 

 हेल्थलाइन रिपोर्टका अनुसार सोशल एंजाइटीलाई कहिलेकाहीं सामाजिक फोबिया भनिन्छ गर्दछ। यो एक प्रकारको एंजाइटी डिस्अर्डर हो जसले सामाजिक वातावरणहरूमा चिन्ता वा डर निम्त्याउँछ । यो समस्याबाट पीडित व्यक्तिलाई मानिससँग कुरा गर्न, नयाँ व्यक्तिसँग भेटघाट गर्न र सामाजिक जमघटमा जान समस्या हुन्छ । अरूले आफ्नोबारे के सोच्छन् चिन्ता महसुस गर्छन् । उनीहरूलाई आफ्नो डर तर्कहीन छ भन्ने थाहा हुन्छ, तर उनीहरूले डरलाई जित्न सक्दैनन्। जसका कारण उनीहरुले जीवनमा धेरै समस्याको सामना गर्नुपर्छ र यसले उनीहरुको स्वास्थ्यमा असर पार्छ ।

धेरैजसो मानिसहरू सामाजिक संलग्नतालाई लाज मान्छन्, तर त्यस्तो होइन। लजालुपनले समाजीकरण, विद्यालय र कामलाई गाह्रो बनाउन सक्छ, तर यसले जीवनलाई सामाजिक अन्तरक्रिया गर्ने तरिकामा बाधा पुर्‍याउँदैन। एक चिन्ता विकारले दैनिक गतिविधिहरूलाई असर गर्न सक्छ।

धेरैजसो मानिसहरू सोसल एंजाइटीलाई ‘लाज’ भन्ने मान्छन्, तर त्यस्तो होइन। लजालुपनले समाजीकरण, विद्यालय र कामलाई गाह्रो बनाउन सक्छ । तर यसले जीवनलाई सोसल एंजाइटीले जस्तो बाधा पुर्‍याउँदैन। एंजाइटी डिस्अर्डरले दैनिक गतिविधिहरूलाई असर गर्न सक्छ। जसका कारण मानिसहरु बजार गएर सामान किन्न डराउँछन् । एंजाइटी एन्ड डिप्रेसन एसोसिएसन अफ अमेरिका (ADAA) का अनुसार अमेरिकामा लगभग १.५ करोड वयस्कमा सोसल एंजाइटी  डिसअर्डर छ । यो किशोरावस्थामा सुरु हुने समस्या हो, जुन लामो समयसम्म रहन्छ।

यस रोगबाट पीडित व्यक्ति समाजमा आएर आमनेसामने हुँदा लाज लाग्ने, वाकवाकी लाग्ने, पसिना आउने, काँप्ने, बोल्न गाह्रो हुनु, दिमाग खाली भएजस्तो महसुस हुने, चक्कर लाग्ने वा टाउको दुख्ने, मुटुको धड्कन बढ्ने आदि लक्षण देखा पर्छन् । 

मनोवैज्ञानिक लक्षणहरूको बारेमा कुरा गर्दा, यस्ता व्यक्तिहरू सामाजिक अवस्थाको अघि, सोही समयमा र पछिको अत्यधिक चिन्ता गर्छन्। सामाजिक परिस्थितिबाट बच्ने प्रयास गर्छन् । उनीहरुमा अपमानित हुने डर सधैं रहन्छ । 

पीडितहरूले जसलाई बेवास्ता गर्छन्

- कसैलाई प्रश्न सोध्न

- जागिरको अन्तर्वार्ता दिन

- किनमेल गर्न

- सार्वजनिक शौचालय प्रयोग गर्न

- फोनमा बोल्न

- सार्वजनिक रूपमा खान

- अपरिचितसँग कुरा गर्न

के कारणले सोसल एंजाइटी हुन सक्छ?

सोसल एंजाइटीको सही कारण अझै पत्ता लाग्न सकेको छैन। वैज्ञानिकहरुका अनुसार यस डिस्अर्डरमा शारीरिक, जैविक र आनुवंशिक कारणले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । न्यूरोट्रान्समिटर प्रणालीको समस्याले सेरोटोनिन, डोपामाइन र ग्लुटामेट हार्मोनहरूमा असंतुलन हुन सक्छ।

यी रसायनहरूले मानिसको मूड नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्दछ। यसबाहेक भावनात्मक, शारीरिक वा अन्य प्रकारका दुव्र्यवहार, साथीभाइसँगको नकारात्मक अन्तरक्रिया र अभिभावकत्वको अति नियन्त्रण शैलीका कारण यो समस्याको जोखिम बढ्छ।

यसको उपचार के हो?

सोसल एंजाइटी डिस्अर्डरको उपचार लक्षणहरूको आधारमा गरिन्छ। कहिलेकाहीँ डाक्टरहरूले त्यस्ता व्यक्तिहरूलाई मनोवैज्ञानिक वा मानसिक स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूलाई पठाउँछन्। तिनीहरूले यस डिस्अर्डरको उपचार परामर्श उपचार र औषधिहरू मार्फत गर्छन्। योगा, श्वासप्रश्वास व्यायाम, ध्यान, सन्तुलित आहार लगायतबाट पनि केही हदसम्म यसलाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ।