विज्ञान/प्रविधि

पत्रमा विज्ञान: सूर्य जन्मेकै छैन रहेछ !

जिवेन्द्र दाइ, तपाईको मप्रतिको विपुल स्नेहका कारण संयम र मर्यादाको यस्तो अदृश्य ‘औपचारिक स्ट्रिंग फैब्रिक’ (स्पेश फैब्रिक सरह)को महाजाल (नेट) निर्मित भइदिन्छ, जसका कारण म आफ्ना मूल भावना वा...

फेसबुकका सिइओको सुरक्षामा वार्षिक ८३ करोड खर्च, एप्पलका सिइओमाथि २९ करोड

टेक कम्पनी आफ्नो पेटेन्ट र इन्टेलेक्चुअल प्रोपर्टीलाई सुरक्षित राख्नका लागि लाखौं करोडौं खर्च गर्छन् तर योभन्दा पनि बढी खर्च कम्पनी आफ्नो उच्च पदस्थ व्यक्तिको नीजि सुरक्षामा गर्छन् । वायर्डले अमेरिकी सेक्युरिटी...

सौर्यमण्डल र ग्रह-उपग्रहहरुबारे केही रोचक जानकारी

रातोपाटीको यस लेख–श्रृङ्खलामार्फत् हामी आदरणीय पाठकहरुलाई ब्रम्हाण्डका रोचक, अनौठा र ज्ञानबर्द्धक जानकारी पस्कँदै खगोलयात्रामा लैजाने कोशिश गर्नेछौं । यसअन्तर्गत ब्रम्हाण्डमा रहेका ब्लाकहोल, आकाशगंगा, तारा, नेबुला लगायत हाम्रै सौर्यमण्डल र यसका सदस्यहरुका बारेमा, अनिगिन्ती ग्रह, उपग्रह...

चीनले पहिलो पटक चन्द्रमामा उमार्यो बिरुवा, अब आलूको पालो

चीनले चन्द्रमामा पहिलो पटक कपासको बिउ उमार्न सफल भएको छ । चीनको तर्फबाट चन्द्रमामा पठाएको रोवर चांगी–४ मा कपासको बिउ उम्रिएको हो । वैज्ञानिकले मंगलबार यसबारे जानकारी दिएका हुन्...

वैज्ञानिकद्वारा अन्तरिक्षबाट आउने रहस्यमयी तरंग पत्ता लगाएको दाबी

हेलेन ब्रिग्स /बीबीसी अन्तरिक्ष वैज्ञानिकले ग्यालेक्सीबाट रहस्यमयी तरंग निस्किने गरेको दाबी गरेका छन् । यी संकेतलाई क्यानडाको एक टेलिस्कोपले कैद गरेको हो । यद्यपी, यो रेडियो तरंग...

‘विनाशकारी ठक्कर’ को पथमा हाम्रो आकाशगङ्गा

एस्ली स्ट्रिकल्याण्ड सिएनएन । खागोलशास्त्रीहरुले अबको ८ अर्ब वर्षपछि हाम्रो मिल्की वे आकाशगङ्गा एन्ड्रोमेडा आकाशगङ्गासँग ठोक्किने बताउँदै आएका थिए । तर, अहिले आएर उनीहरु अर्को ‘विनाशकारी ठक्कर’ त्योभन्दा चाँडो...

१४ सय वर्षपछि फेरियो टुथब्रसको डिजाइन, अब १० सेकेन्डमा नै दाँत सफा हुने

अमेरिकाको लास वेगासमा चारदिनसम्म चलेको कन्जुमर इलेक्ट्रोनिक शो (सिआईएस) मा फ्रेन्च कम्पनी फास्टिश (FasTeesH) ले अंग्रेजी अक्षरको वाई (Y) आकारको डिजाइनसहित एउटा यस्तो विद्युतीय टुथब्रस सार्वजनिक गरेको छ जसले १०...

पृथ्वी र अन्य ग्रहबीचको दूरी

सौर्यमण्डलका आठ वटा ग्रहहरुमध्ये सूर्यबाट दूरीका हिसाबले पृथ्वी तेस्रो नम्बर अवस्थित छ । पृथ्वीलगायत सबै ग्रहले दीर्घवृत्तीय (Elliptical) पथमा सूर्यको परिक्रमा गर्छन् । ग्रहहरुले सूर्यलाई गोलाकार (Circle) बाटोमा नभई दीर्घवृत्तीयबाटोमा...

सौर्यमण्डलको रहस्य खोल्ने दिशामा नासाको ठूलो उपलब्धि

बीबीसी अमेरिकी स्पेस एजेन्सीको अभियान ‘न्यू होराइजन्स’ ले सौर्यमण्डलको बाहिरी भागमा रहेको अल्टिमा टुली नामको पिण्ड नजिकैबाट यात्रा गरेपछि पृथ्वीसँग सम्पर्क गरेको छ । उक्त अन्तरिक्षयानले पृथ्वीसँग ६.५...

#10YearChallenge बाट यसकारण टाढै बस्नुहोस्, विज्ञले दिए चेतावनी

बीबीसी यदि तपाईं फेसबुक वा ट्वीटरको प्रयोगकर्ता हुनुहुन्छ भने तपाईंलाई पक्कै थाहा होला आजकाल सोसल मिडियामा #10YearChallenge भन्दै मानिसहरुले आफ्ना पुराना र नयाँ फोटो दाँजेर पोष्ट गरिरहेका छन् । ...

अल्बर्ट आइन्स्टाइन: बोधो र मन्दबुद्धि भनिएका बालकले पछि गएर विज्ञानमा तहल्का मच्चाए

संसारका सबैभन्दा चर्चित वैज्ञानिकको नाम हो– अल्बर्ट आइन्स्टाइन । तर सुन्दा वा पढ्दा पनि अचम्म लाग्न सक्छ– संसारले महान् भनी मानेका, विश्वप्रसिद्ध पत्रिका टाइमले बीसौं शताब्दी मानव नै घोषणा गरेका...

के हो क्यालोरी भनेको ?

० दुई वर्षको अन्तरालमा मेरो तौल स्वाट्टै बढ्यो । पहिले लगातार ५७ केजी तौल रहेको ५ फिट ५ इन्चको उचाई रहेको मेरो शरीरको तौल बीचमा ६२ केजी हुँदै अहिले ७० किलो...

कल्पनाशील कम्प्युटर: कल्पवृक्ष कि भस्मासुर ?

उमेश उपाध्याय पाठकगण, आज म तपाईंहरूलाई भविष्य यात्रामा लैजान, कल्पनाशील हुने जमर्को गर्दैछु । दृश्य २०३० सेप्टेम्बर २४ तारिखको हो । प्रत्येक दिनजस्तै काँधमा ‘अफिस ब्याग’ झुण्ड्याएर मेरो...

विश्वभर किन भयो यूट्यूब डाउन ?

काठमाडौं–चर्चित सामाजिक सञ्जाल यूट्यूब विश्वभर केहीघण्टा डाउन भएको छ । यूट्यूवले केही प्राविधिक समस्या आएको पुष्टि गर्दै पुरानै अवस्थामा फर्काउन प्रयास भइरहेको ट्वीटरमार्फत जानकारी दिएको छ । यूट्यूवले सेवा...

‘स्लो’ कम्प्युटरलाई यसरी बनाउनुस् ‘फास्ट’

कम्प्युटरको स्पिड ‘स्लो’ हुनु एउटा साधारण समस्या बनिसकेको छ जुन केहि समयपछि हरेक कम्प्युटर र ल्यापटपमा हुन सुरु भइहाल्छ । यसबाट बच्नका लागि हामी हरेक तरिका अपनाउने गर्दछौँ । धेरैजसो...

ओजोनको भ्वाङ र जीवन सम्यक पृथ्वीको भविष्य

महान वैज्ञानिक स्टिफन हकिन्स् जीवनको अन्तिम कालतिर मनुष्यको भविष्यलाई लिएर चिन्तित देखिन्थे । आफ्ना पूर्वधारणा परित्याग गरी उनी अन्य कुनै ग्रह वा उपग्रहमा मानव बस्ती बसाउने चिन्तनमा निमग्न भएका थिए...

ग्रहको दर्जा गुमाएको ‘यम’बारे रोचक तथ्य

१८ फ्रेबुअरी १९३० देखि २००६ सम्म हाम्रो सौर्यमण्डलमा ९ वटा ग्रह भएको मानिन्थ्यो । यो ९ नम्बरको ग्रह प्लुटो थियो । तर अब यसलाई ग्रहको दर्जाबाट हटाइयो । यसको कारणबारे...

यस्तो अद्भूत जीव, जसले आफ्नो जीवन दोहोर्‍याएर सुरु गर्न सक्छ

बीबीसी । भूमध्यसागरमा बस्ने जेलिफिससँग एउटा अद्भूत र अनौठो क्षमता छ– उसले आफ्नो जीवन दोहो-याएर सुरु गर्न सक्छ । एक हिसाबले अमर भनिने जेलिफिसको वैज्ञानिक नाम ‘टुर्रिटोप्सिस डोहर्नी’...

यी हुन् संसारका १० महँगा कारको सूची, मूल्य थाहा पाउँदा चकित

केही धनाढ्यलाई विलासी कारको शौख हुन्छ । सायद यही कारणले होला, औसत कमाइ हुनेहरुको होस नै उडाउने खालको महँगा कारहरु बजारमा भित्र्याइन्छन् । यहाँ आज हामी तपाईंलाई यस्ता १० कारबारे...

इन्टरनेट फास्ट बनाउन एल्मुनियम फोइलको आइडिया कति सही ?

बीबीसी हुन त यो तरिका निकै पुरानो हो तर यदि यसको विज्ञानले पनि पुष्टि गर्छ भने राम्रै हो । घरमा वाइफाईको राम्रो सिग्नलका लागि एल्मुनियम फोइल प्रयोग गर्न...

सामसङ ग्यालेक्सी नोट नाइन आज सार्वजनिक हुँदै, यस्ता छन् सम्भावित विशेषता र मूल्य

दक्षिण कोरियाली कम्पनी सामसङले आज आफ्नो नयाँ फ्ल्यागशिप स्मार्टफोन ग्यालेक्सी नोट नाइन सार्वजनिक गर्दैछ । फोन लञ्च हुनु अघि नै नयाँ फोनका केही लिक भएका छन् । जसअनुसार उक्त...

सामसङले बनाउँदैछ नफुट्ने लचिलो डिस्प्ले, चाँडै नै बजार भित्रिने

सामसङ आफ्नो सुपर एमोलेड डिस्प्लेका लागि चर्चित छ । अब सामसङले योभन्दा एक कदम अगाडि बन्ने योजना बुनिरहेको देखिएको छ । वास्तवमा, यसको नफुट्ने लचिलो स्क्रिन प्यानले हरियो झण्डा पाएको...

१२ नयाँ भूउपग्रह भेटिए, बृहस्पतिको चन्द्रमा सङ्ख्या ७९ पुग्यो

एजेन्सी । खगोलविद्हरुले बृहस्पतिका थप १२ वटा नयाँ चन्द्रमा भेटेका छन् । ती मध्य एउटाको भने परिक्रममा परिपथले गर्दा अर्को भूउपग्रहमा ठोक्किने अत्यधिक सम्भावना देखिएको छ । मंगलबार संयुक्त...

तपाईंको प्राइभेट जिमेल अन्य तेस्रो व्यक्तिले पनि पढिरहेको छः गुगलले गर्यो यस्तो खुलासा

बीबीसी तपाईंले दैनिक थुप्रै महत्वपूर्ण इ–मेल एक–अर्कालाई पठाउनु हुन्छ होला । यीमध्ये केही मेल निकै नीजिसमेत हुने गर्छन् । तर के तपाईंलाई थाहा छ, तपाईंको निकै महत्वपूर्ण र...

‘समर क्याम्प’ मा विद्यार्थीले देखाउँछन लोभलाग्दो क्षमता !

वृहस्पति विद्यासदन दस जोड दुईको भवन । भवनको पाँचौं तलामा ‘स्टेम ल्याब’ छ । ‘स्टेम ल्याब’ भनेको साइन्स, टेक्जोलोजी, इन्जिनियरिङ र म्याथम्याटिक्स प्रयोगशाला हो । प्रयोगशालाबाहिरपट्टि ‘इनोभेसन स्टेम समर क्याम्प’...

अब गुगल क्रोमलाई फायरफक्सले यसरी टक्कर दिँदै

बीबीसी पछिल्ला केही वर्षदेखि एउटा ब्राउजरले इन्टरनेटमा राज गरिरहेको छ, त्यो हो गुगल क्रोम । तर अब यसलाई टक्कर दिन फायरफक्स आएको छ । फायरफक्स कुनै नौलो नाम...

चन्द्रमाको यो माटोमा कसको हक लाग्छ ?

बीबीसी–एउटा सानो सीसाको बोतलमा थोरै माटोको धुलो राखिएको छ । आमरुपमा हेर्दा यो सामन्य नै देखिन्छ । तर, यसको मालिकका लागि यो कुनै बहुमुल्य खजाना भन्दा कम छैन् । ...

फेसबुकले स्विकार्योः प्रयोगकर्ताको किबोर्ड र माउसको गतीमा निगरानी, फोनको ब्याट्रि कति छ त्यो पनि थाहा

क्याम्ब्रिज एनालिटिका डेटा लिक विवादपछि उब्जिएका प्रश्नमाथि फेसबुकले अमेरिकी संसदको उच्च सदन यूएस सिनेटलाई जवाफ दिएका छन् । जसमा उनले प्रयोगकर्ताको नीजि जानकारी, रुचीको विषय जान्नका लागि कम्प्युटरको किबोर्ड र...

दिमागी काम गर्नेलाई पालगपनको सम्भावना कम

सिकागो– पढ्ने र तास खेल्नेजस्ता दिमागी अभ्यासको काम गर्ने व्यक्तिलाई पालगपनको समस्या कम हुने एक अध्ययनले देखाएको छ । जामा साईक्याष्ट्री नामक एक जर्नलमा प्रकाशित अध्ययन प्रतिवेदनअनुसार हङकङमा बस्ने ६५...

महाभारत युद्धमा मारिएका थिए १ अर्ब ६६ करोडभन्दा बढी योद्धा, आखिर के गरियो यी शवलाई ?

महाभारतको कथा जति अद्विीतीय छ, त्यति नै अचम्मको पनि । आज हामी तपाईंलाई महाभारत युद्ध समाप्त भएपछि के भयो भन्ने बारे जानकारी दिँदै छौं । कौरव र पाण्डवबीच जब युद्ध...

१० सेकेन्डमा ‘आउट अफ स्टक’ भयो यो मोबाइल, ६ दिनपछि हुनेछ अर्को सेल

हालै सार्वजनिक भएको नोकिया एक्ससिक्सको पहिलो बिक्रि चीनमा भयो । उक्त सेलमा नोकियो एक्ससिक्स मोबाइल १० सेकेन्डभन्दा कम समयमा आउट अफ स्टक भएको कम्पनीले बताएको छ । रिपोर्टका अनुसार...

ल्यापटप ‘स्लो’ भयो ? यी टिप्स अपनाएर बनाउनुस् ‘फास्ट’

हामीमध्ये धेरैसँग ल्यापटप छ । आफूले चाहेको स्थानमा सजिलै पुर्याउन सकिने भएकाले यसको प्रयोग बढ्दो छ । यसले हामो कामलाई निकै सजिलो पनि बनाएको छ । तर तनाब त्यतिबेला हुन्छ...

स्टेफन हकिङ्गको अन्तिम अनुसन्धान पेपर प्रकाशितः के छ यसमा ?

स्काठमाडौं–टेफन हकिङ्ग दिवंगत भइसके तर मृत्युपछि पनि उनले संसारलाई थप एक अनुसन्धान पेपर उपहार दिएका छन् । यो पेपर ‘जर्नल अफ हाई फिजिक्स’मा यो हप्ता प्रकाशित भएको छ । ...

मङ्गलग्रह खन्न नयाँ अन्तरीक्ष यान पठाउँदैछ नासा

काठमाडौं–नासाले पुन मंगलग्रहमा अन्तरीक्ष यान पठाउँदैछ । यो पटक पठाउन लागेको अन्तरीक्षयानलाई त्यहाँ गहिरो खाडल बनाउने हिसाबले निर्माण गरिएको छ । नासाले यो उपकरणले त्यहाँ हुने कम्पनको कारण पत्ता लगाउने...

के चीन सूर्यमा हुने प्रक्रियाबाट विशाल मात्रामा बिजुली निकाल्न सफल हुन्छ ?

बीबीसी ऊर्जाको माग निरन्तर बढिरहेको र पृथ्वीको वातावरण खस्किरहेको आजको अवस्थामा चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले ऊर्जाको अन्तिम खोज मानिने प्रविधि विकास गर्न नेतृत्व लिइरहेको छ । परमाणु फ्युजन नामक यो प्रविधिको आकर्षक...

पृथ्वी गोलो छ भन्ने विश्वास छैन २५ वर्ष मुनीका तीन मध्ये एक अमेरिकीलाई

धेरै वैज्ञानिकहरुलाई निराश बनाउन सक्छ, तर २५ वर्ष मुनिका तीनमा एक जना अमेरिकीहरुले पृथ्वी गोलो छ भन्ने विश्वास गर्दैनन् । यो तथ्य भर्खरै युगोभले गरेको अध्ययनले निकालेको निष्कर्ष हो...

के अन्तरिक्ष कबाडीले धरतीलाई फन्को मारिरहेको छ ?

बीबीसी जीवनमा केही नयाँ गर्ने प्रेरणा कहीँबाट पनि पाउन सकिन्छ । एउटा फिल्मले जापानी केटीलाई सानो उमेरमा नै वैज्ञानिक बनाइदियो । तपाईं आश्चर्यमा अवश्य पर्नुहुन्छ । तर यो सत्य हो...

अनियन्त्रित रुपमा पृथ्वीमा झर्दैछ चिनियाँ अन्तरिक्ष केन्द्र

काठमाडौं–चीनको पहिलो अन्तरीक्ष केन्द्र टियागोङ्ग–१ अनियन्त्रित रुपमा पृथ्वीको सतहतिर खसिरहेको छ । यो छिट्टै पृथ्वीको जमिनमा आइपुग्ने अनुमान गरिएको छ । चिनियाँ अन्तरीक्ष एजेन्सीले सन् २०११ मा सो अन्तरीक्ष...

कुन फोनमा बढी रेडियसन ?

हामीले बोक्ने मोबाइल फोनका गुणबारे धेरैलाई जानकारी छ । तर, यसबाट निस्किने रेडियसनले कति नोक्सान गर्छ ? के मोबाइल फोनको रेडियसनले ट्युमर हुने खतरा हुन्छ ? यसबाट कसरी बच्ने ?...

आयो अपराधी चिन्ने चस्मा !

तपाईंलाई कस्ता–कस्ता चस्माबारे थाहा छ ? पोलोराइज्ड, एन्टी–ग्लर, मिरर कोटेड, चेन्जेबललगायत चस्माबारे अधिकांशलाई जानकारी नै होला । तर, चीनमा नयाँ प्रकारको चस्मा चर्चामा छ । यो चस्माले अपराधी चिन्न सक्छ...

सूर्य : सौर्यमण्डलको माउ