विचार/दृष्टिकोण

कोरोना महासङ्कट र समाजवादी क्षितिज

आजको दिनमा मानव जातिले सबैभन्दा बढी उच्चारण गरिरहेको शब्द हो– कोरोना । भय, आतङ्क, सन्त्रास, ध्वंश र विघटनको पर्याय जस्तै बनेको कोरोना भाइरसले जिउँदो शक्तिशाली ‘भूत’ बनेर मानव सभ्यतामाथि ठाडो...

यस्तो दिन पनि आयो

यो कस्तो समय आयो दूरी नै दबाई भयो आफ्नै घरछेउको छिमेकी पनि पराई भयो –ट्विटे सञ्जय पौडेल ००० कला बिछट्टको जासुस हो । कला बरफबाग, सीआईए...

कोरोना : आफूकेन्द्रित अमेरिकी नीति

ब्रिटिसबाट स्वतन्त्रता पाएसँगै सन् १७७६ मा अमेरिकाले एक सार्वभौम राज्यको हैसियत कायम ग-यो । स्वतन्त्र भएसँगै सुरु भएको औद्योगिक क्रान्तिको समयमा अमेरिकाले आफूलाई आर्थिक रूपमा धेरै सबलीकरण ग-यो । जर्मनीको...

कोरोनादेवीको पूजाआजामा लिप्त मोदीहरु

भारत र नेपालमा शीतलादेवीका मन्दिर छन् जहाँ शरीरमा खटिरा निस्कने बिफर वा वा चेचक वा ‘स्मलपक्स’ रोग लाग्दा पूजाआजा गरिन्छ । नेपालमा शीतलामाई वा शीतलामाजुको रुपमा पूजा गरिने शीतलादेवी त्यस्तो...

‘कोरोना भगाउन’ बालिएको दियो : विपत्तिमा परेका मानिसहरुको उपहास

प्रधान सेवक र चौकीदार आदि नाथाथरी उपाधिले विभूषित प्रधानमन्त्री मोदीजी सबैभन्दा पहिल्यै प्रस्ट बताइदिउँ– मैले न थाली र ताली बजाएकी थिएँ, न त आज दियो...

हाम्रो सरकार, राम्रो सरकार

लघुवृत्तको कैद, अचल अवस्था र एकनासको दिनचर्या मानव आकाङ्क्षाविपरीत कुरा हुन् । मानिस त नित्य जीवनवृत्तको विस्तारको आकाङ्क्षा पो राख्छ । सायद कल्पनाशील कवि यसैलाई त मुक्त आकाशको उडानको चेष्टा...

‘लकडाउन’ र त्यसको सम्भाव्य दुरुपयोग

कोरोनाभाइरस विश्वव्यापि रुपमा फैलिएपछि विश्व स्वास्थ्य संगठनले नेपाल पनि जोखिममा रहेको बतायो । नेपालमा विदेशबाट फर्केका केही व्यक्तिहरुमा संक्रमण देखिए तापनि महामारी भइसकेको अवस्था होइन, तैपनि नेपाल सरकारले उच्च सकतर्कता...

सरकारका दुई अलङ्कार

स्व–क्वारेन्टाइनमा बस्न त बसेँ तर समय बिताउन मलाई पर्नु गाह्रो प-यो । यसो केही पढ्न बस्यो, इटलीको रुवाबासीले मेरा कानलाई अत्याउँछ । यसो यसो गीत सुनु भन्यो, स्पेनको हाहाकारले मेरो...

राष्ट्रपतिको उर्दी छ : ‘भावनामा बग्ने होइन !’

दरबारका खोपीसम्म खबर पुग्यो– रैती भोकभोकै छन् ! महाराज–महारानीको जुनाफमा चाकडीबाजले प्रजाको गुनासो सुनायो– महाराज, प्रजाले खान पाएनन् !! बिरामी भएर आराम फर्माइरहेका महाराजले आश्चर्यचकित भएर सवाल गरे–...

कोभिड–१९ भन्दा डरलाग्दो कोइमेइ–२०

कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) संसारकै लागि महासंकट सावित भएको छ । संसारमा यसअघि भएका महामारी नियन्त्रणका अनुभवहरुवाट यसको निराकरण सम्भव छ भन्ने आशा राखौं । प्रतिक्षा गरौं, कोभिड–१९ लाई संसारले नियन्त्रण...

कोरोना महामारीबाट बच्न हामीहरुले अबलम्बन गर्नुपर्ने मोडेल : चेनिसा

आज विश्व नै कोरोना महामारीबाट आक्रान्त भैरहेको छ । दश लाख भन्दा बढी व्यक्तिहरु यस महामारीको चपेटामा परिसकेका छन् । चिकित्सा बिज्ञानले यसको समाधानको लागि कुनै अचुक उपाय निकाल्न सकेको...

कोरोनासँगको महायुद्ध र त्यसको प्रभाव

प्रसङ्ग मानव विकासको इतिहासमा कैयौँ प्राकृतिक विपत्तिहरु आए । सयौँ सभ्यताहरु नष्ट भए । मान्छे लगायत जीवजन्तु विलिन भए । पुनः लामो समयको अन्तरालपछि फेरि विकासको गति...

घुमिफिरी आफ्नै गुँडमा

म स्व–क्वारेन्टाइन उर्फ स्व–गृह प्याकिसबन्दीमा छु । पृष्ठभूमिमा कोरोना भाइरस आतङ्क छ, मेरो नाकसामु छ कडीकडाउ सरकारी आदेश । सनक सिं महामहिम डोनाल्ड ट्रम्प शासित अमेरिकाबाट फर्केर जन्मथलो टेकेको भयो...

कोरोनाले ल्याएको विचलनको पाटो

अहिले जहाँसुकै, जतिसुकै बेला, जोकोहीले कोरना भाइरसकै चर्चा गर्ने गरेको पाइन्छ । सबै नागरिकलाई कोरोनासँग लड्ने ब्रह्मास्त्र मानिएको लकडाउनको रणनीतिअनुसार घरमै कैद नभईकन धरै छैन । तर कसैलाई भनेँ घरभित्रै...

६० वर्षदेखि अमेरिकी नाकाबन्दी सहेर पनि क्युवाले सिकाउँदैछ ‘अन्तर्राष्ट्रिय एकता’

निनो पाग्लिकसिया अहिले हामीले देखिरहेका र भोगिरहेका महाव्याधिको विश्वव्यापी अनुभवलाई प्रतिनिधित्व गर्ने शब्द ‘संकट’ भएको छ । र, त्यसले मलाई राजनीतिक दर्शनशास्त्री अन्तोनियो ग्राम्सीले भनेका शब्दहरु स्मरण...

कोरोना संक्रमणविरोधी प्रतिकार्य : अमेरिकी र चिनियाँ मोडलको विश्व अर्थराजनीति

कोरोना संक्रमणको तीव्रतर गतिलाई रोक्न चीनले ‘लकडाउन’लाई एउटा मुख्य उपायको रुपमा अवलम्बन ग-यो । साबुन पानीले हात धुने, सामाजिक दूरी कायम गर्ने र घरमै बस्नेजस्ता सामाजिक व्यवहारगत उपाय अवलम्बनलाई ‘लकडाउन’...

कस्तो रहला मन्दीपछिको नेपाली अर्थतन्त्र ?

कोरोनाभाइरस (कोभिड–१९) को महामारी विश्वव्यापी रूपमा फैलिरहेको छ । यसको प्रभाव नेपालसम्म आइपुग्दा यो रोगको सङ्क्रमणलाई न्यूनीकरण गर्दै क्षतिलाई कम गर्न अहिले पूरै देश ‘लकडाउन’ गरिएको छ । नेपाल मात्रै...

प्रवासी नेपालीहरुको देश खोइ ?

बसाइँ हिँड्नेको ताँतीले बस्नेको मन रुवाउँछ, लाखौंका लागि उजाड छ यो देश मुट्ठीभरलाई त स्वर्ग छ –जे.बी. टुहुरे यस्तै क्रान्तिकारी गीत गाउनेहरु सत्तासीन भएपछि उनीहरुको मन...

कोरोना कहर केलाउँदा : यसकारण उत्कृष्ट छ पूर्वीय दर्शन र जीवन पद्धति

भाइरस एक सुषुप्त अवस्थामा रहने विषाणु हो, यसले जीवित कोशिकामा वंशवृद्धि गर्दछ, अति सुक्ष्म अवस्थामा जीवित प्राणीमा प्रवेश गरी कोशिकालाई असर पु-याउँदछ अनि अस्वस्थ बनाउने कार्य गर्दछ भन्ने कुरा अहिलेको...

किन आकर्षण बढ्दो छ दैवी शक्तिजन्य उपचारमा ?

यस बेला हाम्रै आँखाले देख्नेगरी कोभिड–१९ ले नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्र खत्तम भएको तथ्य देखाइदिएको छ, सायद हाम्रो जस्तो खत्तम स्वास्थ्य सेवा विश्वमा कहीँ छैन । मुख्यतः सार्वजनिक स्वास्थ्य क्षेत्रको बेहाल...

अमेरिकाबाट जादुको चक्की आउने झुटो प्रतिक्षा नेपालले नगरोस्

तपाईंको देशमा चार दशकभन्दा लामो समय बिताउने क्रममा मैले अमेरिकाप्रति तपाईंहरु जति आशक्त अर्को भेटिनँ । मैले चिनेका सबैजना आफ्नो छोराछोरीलाई अमेरिका पठाउन चाहन्छन् । तपाई‌ंहरु सिधै अमेरिकाबाट आइफोन मगाउनुहुन्छ,...

कोरोनाको ताण्डवमा बजेको एउटा मधुर धुन

हजुरबाको काखमा बसेर नातिनातिनाले कथा भन्न अनुरोध गर्ने समय नै पाएका थिएनन् । त्यो लाडप्यारको हकलाई यान्त्रिक संसारका आजको वैज्ञानिक र आधुनिक भन्नेहरूले चटक्कै खोसेका थिए । गृहकार्यको बोझले ङ्याच्याक्क...

कोभिड–१९ बाट विश्व यति आतङ्कित किन ?

कोरोनाको पहिलो सङ्क्रमण गत पुस महिनामा चीनको उहान सहरमा देखिएको थियो । संलग्न स्वाथ्यकर्मीले कोरोना सङ्क्रमण गाभीर्यता बारे स्थानीय प्रशासनलाई जानकारी दिँदा उल्टै स्थानीय प्रशासनले दुईजना चिकित्सकलाई बन्दी बनायो ।...

परम्परागत प्याकेजले राहत हुँदैन, कोरोनाबाट जोगाउन अर्थतन्त्रलाई यसरी ‘रिफर्म’ गरौँ

कोरोनाभाइरस (कोभिड–१९) को सङ्क्रमणका कारण यतिबेला देश लकडाउनको अवस्थामा छ । अत्यावश्यक दैनिक उपभोग्य वस्तुको आपूर्तिका लागि बाहेक सरकारले अहिले कसैलाई पनि घरबाट ननिस्किन भनिरहेको अवस्था छ । यो अवस्थामा...

के नेपालमा सङ्क्रमित ५ जना मात्र हुन् त ?

डिसेम्बर ३१, २०१९ मा पहिलो पटक चीनको उहानमा देखिएको कोरोना भाइरस कोभिड–१९ को सङ्क्रमण आजको मितिसम्म आइपुग्दा विश्वका २०१ देशमा पुगिसकेको छ भने बेलायतका प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसनसहित करिब छ लाख...

कोरोनाविरुद्धको युद्धमा पूर्वीय समाजबाट युरोप–अमेरिकाले के सिक्ने ?

दक्षिण कोरिया, जापान र भारतजस्ता एशियाका प्रजातान्त्रिक मुलुक कोरोनाभाइरसको महामारीविरुद्ध युरोप र अमेरिकाको दाँजोमा राम्रोसँग लडिरहेका छन् । गहिरो सामाजिक विभाजन र पश्चिमाको कमजोर नेतृत्व यसका दुई कारण हुन् । ...

कोभिड–१९ को सामना कसरी गरिँदैछ ?

सन् २०१९ को अन्तिम महिनामा चीनको हुबेई प्रदेशको राजधानीऊहानबाट सुरु भएको कोभिड–१९ विश्वव्यापी महामारीका रूपमा संसार भर फैलिएको छ । यी हरफ लेखिँदासम्म यसबाट सङ्क्रमित हुनेको सङ्ख्या ७,२२,४३५ पुगेको छ...

महामारीको पीडाले किन दुख्दैन सिंहदरबारलाई ?

सन् २०१९ डिसेम्बर अन्तिममा चीनमा देखिएको कोरोनाभाइरसले विश्वमा सङ्क्रमण र मृत्युको त्रास बढाउँदै लगेको छ । छिमेकी देश चीनको उहानबाट फैलिएको कोरोना (कोभिड–१९) भाइरसबाट संसारका करिब २ सय देश प्रत्यक्ष...

हरारी महाेदय, महाव्याधिसँग लड्न सक्षम छ 'मानवीय पुँजीवाद' ?

कोरानोले गर्दा मानिसहरु बिमार भएका र मरिरहेका खबर विश्वभरिबाट आइरहेका छन् । तर जब कोराना भारत पुग्यो, यसलाई रोक्नका लागि गरिएको ‘लकडाउन’बाट मर्नेहरुको खबर झनै भयावह बनेर अगाडि आउन थालेका...

कोरोना जाँच्न मानिसलाई यसरी ट्याकिङ र ट्रेसिङ गर्न सकिन्छ

विज्ञानका अध्येता उत्तमबाबु श्रेष्ठले कोभिड–१९ को महाव्याधिसँग जुघ्न सरकारले चालिरहेको कदमको सन्दर्भमा निक्कै सान्दर्भिक र विचारणीय सुझावहरु अगाडि सारेका छन् । आफ्ना फेसबुक पेज र ट्वीटरमार्फत् उनले सरकारलाई दिएको...

कोरोना महामारीमा उत्तरदायी सरकार : स्वास्थ्यकर्मीको सुरक्षा, औषधि र खाद्यान्नको सुलभता

विद्यमान लकडाउनले हामी सबैलाई कोरोना संक्रमण फैलिनबाट धेरै हदसम्म जोगाइरहेको छ । बेलैमा सरकारले गरेको यस निर्णयको स्वागत गर्नैपर्छ । विश्वमहामारीको अवस्थामा हामीले आत्मनिर्भर भएर कति रहन सक्छौं यो एउटा...

‘यसपालि असारमा कनिका नछरौँ, कम्तिमा डेढ खर्बको राहत प्याकेजको घोषणा गरौँ’

हामीले कोरोना भाइरस (कोभिड–१९)ले निम्त्याएको संकटमा विशेष राहत प्याकेजको माग गर्दै आएका छौँ । मुलुक लकडाउनमा गएसँगै मुख्यत ज्यालादारी श्रमिक मारमा परेका छन् । ज्यालादारी श्रमिकलाई राज्यले तोकेको न्युनतम ज्याला...

कोरोनाभाइरस : चमेरादेखि मानिससम्मको यात्राको पोस्टमार्टम

२१ औं शताब्दी अर्थात् जेनेटिक इन्जिनियरिङ्ग, रोबोटिक्स र आर्टिफिशियल इन्टेलिजेन्सको यो अति वैज्ञानिक युगमा कुनै देशमा कोभिड–१९ जस्तो भाइरसको संक्रमण सम्भवतः एक वैज्ञानिक त्रुटिबाट निर्मित आविष्कार हुनसक्छ । तर गत...

कोरोना कहर: बाघ मार्न जाँदा स्यालमार्ने तयारी

कोरोना भाइरसको संक्रमणले अहिले संसार नै आतंकित छ । समग्र जनस्वास्थ्यमा एकैचोटि ठूलो चुनौती देखापरेको छ, जसको परिणामस्वरुप विश्व अर्थतन्त्र नै प्रभावित हुँदैछ । युरोप तथा अमेरिकाजस्ता मुलुकमा यस भाइरसको संक्रमण...

महामारीमा सुरक्षा पोशाकको आतंक

आतंकवादले मानव सभ्यताको कुनै ख्याल गदैन । न उसको जात हुन्छ न धर्म भने जस्तै महामारीमा पनि त्यस्तै हुन्छ । जुनसुकै महामारीले पनि क्षति गर्छ गर्छ, खाली त्यति मात्र...

कोभिड–१९ विरुद्धको युद्धमा विश्वका चुनौती

कोभिड–१९ नामकरण गरिएको कोरोना भाइरसले अहिले संसारलाई नै आतङ्कित बनाएको छ । चीनको उहान सहरलाई केन्द्र बनाएर उब्जिएर महामारीका रूपमा विश्वभरी फैलिएको यस नयाँ भाइरसले ठूलो मानवीय क्षति गरेको छ...

ओह कोरोना ! बाँच्न देऊ न यार !

देश ‘लकडाउन’ भएपछि दैनिक जीवन कोठाभित्र सीमित छ । कोठाभित्रबाट आँखाले संसारका कुरा प्रत्यक्ष के देख्ला र ! ल्यापटप, मोबाइल, टेलिभिजनले देखाएकोमात्र देखिने त हो अब । धाएर कतै जाने,...

कोरोना महाव्याधिको विश्वव्यापी प्रकोप : अमेरिकाबाट सिक्नुपर्ने पाठ

आखिर त्यही भयो, जुन कुरा नहोस् भनेर त्यो खतराको सम्भावनाबारे सचेत गर्दै चीनले बारम्बार चेतावनी दिँदै आएको थियो । चीनमा कोरोनाको महामारी फैलिँदै गर्दा चीनले विश्व स्वास्थ्य संगठनलाई...

कोरोनाको परीक्षामा आजको विश्व : के विश्व व्यवस्थाको नयाँ सन्तुलन देखिन थालेको हो?

विगत केही महिनायता विश्वभर महामारीका रुपमा देखापरेको कोभिड -१९ नामको कोरोना भाइरसले आजको विकसित सभ्यता र आधुनिक विज्ञानलाई निकै कडा चुनौति दिएको छ । यो विश्वव्यापी संकटले विश्वका सबैभन्दा ठूला...

कोरोना संकटको व्यवस्थापन : राज्यमा दुरदर्शीताको खाँचो

आज संसारको अधिकांश भूभागहरु गम्भीर मानवीय समस्याको दलदलमा भासिएका छन् । नेपाल पनि यस्तो परिस्थितिबाट अलग्गिन नसक्ने यथार्थता छ । नेपालसँग संरचनागत चुनौतिहरु, राज्यमा सबै तहमा संकटलाई सम्बोधन...

कोभिड–१९ लाई विश्व राजनीतिक चक्रव्यूहबाट अलग राखौँ