रातोपाटी स्पेसल

भारतीय १५ मुर्राबाट पाँच वर्षमा तीन लाख डोज वीर्य उत्पादनको लक्ष्य

भारतले अनुदानमा दिएको भनिएको मुर्रा राँगोलाई लिएर सामाजिक सञ्जालदेखि संसद्सम्म बहस छेडियो, आलोचना गरियो । यसपालि प्रधानमन्त्री प्रचण्डको चारदिने (जेठ १७–२०) भारत भ्रमणका बेला भारतले १५ वटा मुर्रा राँगो...

विजय यात्राः पाइलट, कलाकारितापछि अब राजनीति !

काठमाडौँ । विजय लामा नेपाल एयरलाइन्सका सिनियर क्याप्टेन हुन् । पाइलटका रूपमा अलग्गै पहिचान छ उनको । साहसी, आँटिलो स्वभावका उनको कलाकारितामा पनि अलग्गै उचाइ छ । कलाकारिता र...

बेकामे बन्दै संवैधानिक आयोगहरु

काठमाडौं । सरकारलाई बढी उत्तरदायी र सक्षम बनाउन विभिन्न समयमा संवैधानिक आयोगहरु स्थापना गरिए । अहिले विभिन्न जिम्मेवारीका १३ संवैधानिक आयोग छन् । कार्यप्रकृतिको हिसाबले बलियो मानिएको अख्तियार दुरुपयोग...

बुद्ध कलाको इतिहास र वर्तमान

गौतम बुद्ध, उनी अघि र पछिका अरु बुद्धहरू (ज्ञानी, महात्मा) र बोधिसत्वहरूको कला सिर्जना गर्नुलाई बुद्ध कला (बुद्धिस्ट आर्ट)का रूपमा बुझिन्छ । यसबाहेक बौद्ध धर्मका प्रतीकात्मक विम्बहरू (विशेष गरेर वज्र,...

जसले उपन्यासको रोयल्टीबाटै कोटेश्वरमा घडेरी किने

काठमाडौँ । नेपाली साहित्य क्षेत्रमा अहिले धेरैजसो साहित्यकार सोखका लागि लेख्छन् भन्दा गलत हुँदैन । धेरै साहित्यकारले दिनरात मिहिनेत गरेर तयार पारेका कृति आफैँ प्रचार–प्रचार गरेर बेच्नुपर्ने स्थिति छ ।...

नेपाल–भारत पारवहन सन्धिको उकाली–ओरालीको इतिहास

काठमाडौँ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’को चारदिने (जेठ १७–२०) भारत भ्रमणका क्रममा पारवहन क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण सहमति भएको भनिएको छ । के के सहमति भयो त ? लिखित बुँदाहरू प्रकाशमा आइसकेको...

भारतले नयाँ संसद् भवनमा प्राचीन मौर्यकालीन मगधको नक्सा किन राख्यो ?

काठमाडौँ । भारतले भर्खरै आफ्नो नयाँ संसद् भवनमा राष्ट्रियता, धार्मिकता, सांस्कृतिक पहिचान र ऐतिहासिकता झल्काउने केही प्रतीक (चिह्न)लाई राखेको छ । यसमा एक थियो– प्राचीन मगधको मुरल अर्थात् भित्तेचित्र ।...

बाजुराको फेरिँदो मुहार

भौगोलिक विविधताले सजिएको नेपालभित्र सुदूरपश्चिम प्रदेशको दुर्गम पहाडी जिल्ला बाजुराका नागरिकहरूको जीवन सहज बनाउने प्रयासमा यहाँका स्थानीय निकायहरू क्रियाशील रहेका छन् । खेतीयोग्य जमिन ११.५ प्रतिशत मात्र रहेको छ ।...

जेठा दाइ : जसले तीन बट्टा चुरोटमा गर्छन् फिल्म एग्रिमेन्ट

अभिनेता शिव श्रेष्ठ, भुवन केसी, राजेश हमालदेखि आर्यन सिग्देल होस् वा अभिनेत्री कृष्टिदेखि करिश्मा मानन्धर, रेखा थापादेखि केकी अधिकारीसम्म । अधिकांश कलाकारको खानाको रुचि र स्वाद थाहा छ उनलाई । ...

राजदरबार हत्याकाण्डले उब्जाएका राजनीतिक प्रश्न

राजा वीरेन्द्रको परिवारसहित १० जनाको ज्यान लिएको नारायणहिटी राजदरबार हत्याकाण्ड (२०५८ जेठ १९)ले थुप्रै प्रश्नसँगै नागरिकमा एक खालको त्रास सिर्जना गरेको थियो – राजाको परिवारको यति सजिलै हत्या हुन्छ भने...

युवराज दीपेन्द्रले गाँजा र ‘कालो’ मिसाएर खाने अर्दलीको बयान

नारायणहिटी राजदरबारमा २०५८ जेठ १९ गते भएको घटना सम्बन्धमा छानबिन गर्न गठित उच्चस्तरीय समितिले अर्दली (युवराज दीपेन्द्रको पोसाक लगाइदिने र खोलिदिने काम गर्ने) रामकृष्ण के.सी.सँग लिएको बयान : समितिः...

दरबार हत्याकाण्डमा यस्तो छ तत्कालीन शाहज्यादा पारसको बयान

नारायणहिटी राजदरबारमा २०५८ जेठ १९ गते भएको घटना सम्बन्धमा छानबिन गर्न गठित उच्चस्तरीय समितिले तत्कालीन शाहज्यादा पारस वीरविक्रम शाहसँग लिएको बयान : श्री ५ शाहज्यादा पारस वीरविक्रम शाह ...

गणतन्त्रवादी रामराजाप्रसाद सिंहको त्यो राजतन्त्रविरोधी आवाज

हामीकहाँ गणतन्त्रको दियोमा सबैभन्दा पहिले आगो कसले झोँसो ? जवाफमा एउटा नाम आउँछ, रामराजाप्रसाद सिंह । सिंहलाई गणतन्त्र नेपालको पहिलो राष्ट्रपति बनाउन माओवादीले उम्मेदवार बनाएको थियो, त्यतिबेला २६ मतान्तरले कांग्रेसका...

सगरमाथा चुचुरोलाई पहिलो मानव अभिनन्दन

हिमालको सर्वोच्च शिखर, नेपालीको भौगोलिक गौरवको प्रतीक– सगरमाथा । यो नाम नेपालीले आफ्ना मूर्धन्य इतिहासकार बाबुराम आचार्यबाट पाएका हुन् । चिनियाँहरू यसलाई चोमोलोङ्मा भन्छन् र यसमा आफ्नो दाबी पनि जनाउँछन्...

काललाई समेत कुराएर ऊ मेस्सीलाई विश्वकप जिताएरै गयो

‘म मेस्सीको समर्थक होइन क्या !’ लियोनल मेस्सी भनेपछि मरिहत्ते गर्ने उसको यो भनाइ मेरा लागि अप्रत्यासित थियो । मैले कुनै प्रतिक्रिया जनाउनुअघि उसले नै प्रस्ट्यायो– फुटबल मैदानमा मेस्सीले...

नेपालमा मकैखेती: विगतदेखि वर्तमानसम्म

हामी कृषिप्रधान देशका नागरिक ! हाम्रो कृषि उपज, जडिबुटी, पशुपालन आदिको इतिहास र वर्तमान नबुझी के पत्रकारिता होला ? एक चरण देशको कृषि बाली, बिउबिजन, जडिबुटी आदिबारे सकेसम्म खोज...

पथरी–शनिश्चरेमा फुल्दै गरेको कला बजार

मोरङमा अवस्थित पथरी–शनिश्चरे द्रूत गतिमा विकास हुँदै गरेको नगरपालिका हो । यहाँदेखि अलि पर झापाको पुरानो अनि अलिक ठूलो दमक बजार छ । पथरी–शनिश्चरे अहिले कला, साहित्य, संगीत, दृश्य कलाको...

‘सुकिला मान्छेको सामूहिक मृत्यु’मा रोइरहेका एक कवि, जो बहुदल ल्याउन लडेका थिए

मञ्चमा आसीन कवि राजेश ढुङ्गानाका आँखा रसाए । खैरो कोटको खल्तीबाट रुमाल झिकेर उनले अनायसै बगेका आँसु पुछे । कुनै ठुलो दुर्घटनाको खबर सुनेर झरेका थिएनन् ती आँसु । नाटककार...

सुन्तला राष्ट्रिय फल बन्ला ?

हाम्रो संविधानमा उल्लेख छ – राष्ट्रिय फूल (लाली गुराँस), राष्ट्रिय रंग (सिम्रिक), राष्ट्रिय जनावर (गाई), राष्ट्रिय पक्षी (डाँफे), तर कृषिप्रधान देशको रैथाने कृषि उपजलाई राष्ट्रिय घोषणा गर्न सकिएको छैन ।...

वाङचुक राजवंशभन्दा जेठा हुन् भुटानमा नेपालीभाषी

यतिखेर हामीकहाँ नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरण चर्चामा छ । नेपाली नागरिकलाई भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिकामा पठाउने भन्दै ठगी गर्ने गिरोहसँग जोडिएका ठुल्ठूलै नेता पक्राउ परिरहेका छन् । यतिसम्म कि भुटानी...

बिरानो सहरमा भुइँमान्छेको भोगाइ : मत दिएका मन्त्रीको बेवास्ता, बालेनको सरप्राइज !

काठमाडौँ । कञ्चनपुर जिल्ला, कृष्णपुर नगरपालिका वडा नम्बर ३, देखतभुलीका अक्बर कार्कीका लागि काठमाडौँ बिरानो सहर हो । सीमित आफन्त तथा साथीभाइ रहेको यो सहरप्रति उनको खासै लगाव र अपेक्षा...

सर्वोच्चको व्याख्या : यौन व्यवसायमा लाग्नु भनेको जसले पनि करणी गर्न पाउने लाइसेन्स दिएको होइन !

काठमाडौँ । सर्वोच्च अदालतले हालसालै गरेको एक फैसलामा महिला यौन व्यवसायी भएपनि उनले मञ्जुरी नदिए त्यस्तो कार्य जबरजस्ती करणी नै हुने ठहर गरेको छ । २०७९ चैत ६ गते...

कांग्रेसका आधिकारिक इतिहासकार पुरुषोत्तम बस्नेत, जो तेस्रो भाग पूरा नगर्दै अस्ताए

काठमाडौँ । नेपाली कांग्रेसका नेता तथा कांग्रेसको इतिहासका लेखक पुरुषोत्तम बस्नेत २९ वैशाखमा निधन भयो । बीपी कोइरालासँग नजिक रहेका, नेपाली कांग्रेसको इतिहासको प्रारूप (भाग १ र २) लेखेका बस्नेत...

पतिलाई ‘सरप्राइज’ दिन फिल्म बनाएकी बिनाको जब सिन्दुर नै पुछियो

काठमाडौँ । कोरोना महामारीका कारण पहिलो पटक ‘लकडाउन’ हुनुअघि बिना कार्की दुबईबाट छोरा भेट्न नेपाल आएकी थिइन् । उनी श्रीमान् भोजराज सञ्जेलसँग दुबईमा बस्दै आए पनि ७ वर्षको छोरो इभान...

चेतन कार्की बाँचेका छन्– गीतहरुमा र चलचित्रको इतिहासमा

कान्छी हे कान्छी, ए कान्छी केही त बोल न, मनको कुरा खोल न, म मादल घनघन घन्काउँछु, तिमी जुरेलीजस्तै नाच न ... (चलचित्र : कान्छी) यस सदावहार गीतका गीतकार...

गणेश पुराण लगाएर जन्मेका गणेश तिमिल्सिना

बाबुआमाले गणेश पुराण लगाएर जन्मेका हुन्, राष्ट्रियसभाका अध्यक्ष गणेश तिमिल्सिना । जन्मकथा आध्यामिक पृष्ठभूमिसँग जोडिए पनि गणेशको कर्मकथा पूरै वामपन्थी विचारधाराबाट प्रभावित र निर्देशित छ । उनका आमा...

प्रोमोटिङ वुमन इन बिजनेस : कला र आर्थिक विकासको समिश्रण

विराटनगरस्थित इस्टर्न स्टार होटलको परिसरमा रहेको एक अलग्ग कक्षमा स्थानीय महिला कलाकारका कला र हस्तकलालाई प्रदर्शन गरियो । हस्तकलाका आकर्षक सामानका कारण प्रदर्शनीले चाडपर्व वा मेलापातको तामझाम आभास गराउँथ्यो । ...

विकासे जात भित्र्याएको, रैथाने बिउ मासिँदै गएको इतिहास र वर्तमान

काठमाडौँ । केही कर्मचारीले दुईवटा सुपोभरि विभिन्न बालीका बिउ मिसाउँदै थिए । उनीहरू सतबिउ छर्न जाँदै रहेछन् । २६ वैशाखको बिहान (११ः४० बजे) ललितपुरको खुमलटारस्थित राष्ट्रिय कृषि आनुवंशिक स्रोत...

सडकमा फक्रिएका कवि असीम सागर

काठमाडौं । र, दृष्टिविहीन भोका पेटहरू एक गाँस उज्यालोको पर्खाइमा छन्, उनीहरूकै छेउमा बसेर खुइलिएका मजेत्राहरू साग बेच्दैछन् उध्रिएका कमिजहरू मोजा बेच्दैछन्, र हजारौँ जुत्ता, मोजा र टोपीहरू सडकमा आवतजावत गर्दै...

सुँगुर खानेले पढ्दैनन् भने, म पढ्नैका लागि काठमाडौं आएँ...

‘जनमुक्ति सेनामा महिला नभएको भए आज नेपाली सेनामा हामीले महिलालाई भेट्थ्यौँ र ? आज हामीले महिलाको हकहितमा जति उपलब्धि हासिल गरेका छौँ, त्यसमा समीक्षा गरौँ,’ माओवादी केन्द्रकी केन्द्रीय सदस्य तथा...

‘गोरखापत्रलाई संसदीय समितिको अधीनमा राख्नुपर्छ’

आज पत्रकारिता दिवस । तत्कालीन राणा प्रधानमन्त्री देव शमशेरले एक सनद जारी गरी गोरखापत्र प्रकाशनको सम्पूर्ण व्यवस्था गरी विसं १९५८ वैशाख २४ गते पशुपत छापाखानाबाट प्रकाशन भएको थियो । ...

यसरी जन्मियो नेपालको पहिलो अखबार

काठमाडौँ । नेपालमा पत्रकारिताको इतिहास खोज्दा सबभन्दा पहिले जङ्गबहादुर राणाको बेलायत यात्रा, नेपाली विद्यार्थीको बनारस आकर्षण र गोरखापत्रको स्थापनालाई मुख्य आधारका रूपमा अध्ययन गर्नुपर्ने देखिन्छ । कोतपर्व गराएर विसं...

भ्रष्टाचार प्रकरणमा एमालेको दुई रूप

काठमाडौँ । ‘मैले प्रधानमन्त्री भएदेखि नै म भ्रष्टाचार गर्दिनँ, भ्रष्टाचार गर्न पनि दिन्न भन्ने सङ्कल्पलाई दृढताका साथ लागू गरेको छु । तर हामी सबैलाई थाहा भएकै कुरा हो कि भ्रष्टाचार...

निसानामा हाइप्रोफाइल : सुशासनमा प्रचण्ड सरकारको एक्सन !

काठमाडौं । नेपालमा कुशासन र भ्रष्टाचारको अनेक काण्डमा ढाकछोप गर्ने प्रवृत्तिप्रति व्यङ्ग्य गर्न सर्वसाधारणले व्यक्त गर्ने साझा धारणा हो– सानालाई ऐन, ठुलालाई चैन । राजनीतिक पहुँचकै आधारमा भ्रष्टाचारका उच्चपदस्थ...

जारी फिल्म हेर्नुभयो, लिम्बु संस्कृति बुझ्नुभएन कि !

उपेन्द्र सुब्बाको कथा र निर्देशन रहेको प्रदर्शनरत नेपाली चलचित्र ‘जारी’ मौलिक कथाको आँगनमा लिम्बु संस्कृतिको केही झाँकीसहित प्रस्तुत छ । वैशाख ९ गते सिभिल मलमा साँझको सो हेर्दा मेरो...

‘एउटा जातको विकास गर्न १०–१२ वर्ष लाग्छ’

काठमाडौँ । तपाईंले घरमा कस्तो चामल खानुहुन्छ — मोटो, मसिनो ? सहर–बजारमा बस्ने अधिकांशको जवाफ हुने रहेछ, मसिनो । हामीले आफ्नो देशलाई कृषिप्रधान देश भन्दै आइरहेका छौँ । तर,...

पौभा : ह्वेयर द डिभाइनिटिज रिसाइड’ले पस्केको कलागत विश्लेषण

परम्परागत पौभा चित्रकार उजय वज्रचार्यको पुस्तक ‘पौभा ः ह्वेयर द डिभाइनिटिज रिसाइड’ हालै बजारमा आएको छ । नेपाली परम्परागत पौभा चित्रलाई महत्त्वका साथ चिनाउने पुस्तक हो यो । पुस्तक...

रास्वपालाई चुनौती : अब कसरी टिक्ने ?

काठमाडौँ । २०६२/०६३ सालको जनआन्दोलनलगत्तै १० वर्षे जनयुद्धबाट शान्तिपूर्ण मूलधारको राजनीतिमा फर्किएको तत्कालीन नेकपा (माओवादी) २०६४ को संविधानसभा निर्वाचनबाट पहिलो शक्ति बन्यो । नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी...

वंशावलीदेखि शिलालेख र सुवर्णपत्रमा भूकम्प

हामीसँग तीनवटा भूकम्पको गहिरो स्मरण छ– वि.सं. १९९०, २०४५ र २०७२ को भूकम्पको । संयोग यस्तो छ– यी तिनै भूकम्पपछि देश र जनता जागेको र ठूला परिवर्तन (प्रजातन्त्र, बहुदल र...

लोकतन्त्रको लडाइँ : हतियार उठाएका कांग्रेस र माओवादी सत्तामा रहँदा...

देशमा तीनवटा परिवर्तनमा तीन प्रकारकै विडम्बना देखिए– राणाशासनविरुद्धको जनविद्रोहबाट राणाशासकलाई नै प्रधानमन्त्री बनाउनुपर्‍यो, त्यसमा सुरुमा भारत हाबी भइदियो, अनि क्रमशः राजा निरंकुश बन्न पुगे । २०४६ मा बहुदलका लागि भएको...

भूकम्प गएको ८ वर्षसम्म पनि पुनर्निर्माण भएन नेपालको पहिलो संसद भवन