साहित्य

लघुकथा : मायाको चिनो

- भरत सिग्देल घर मास्तिरको काउले पाखा ढकमक्क फुलेका लालीगुराँसले बेहुलीझैँ सिँगारिएको आभास हुन्थ्यो । पूर्वको झुल्के घामसँगै कमरेड अविनाश टुप्लुक्क आइपुग्यो । जुरेलीको पाउमा...

ट्रिपल बधाई, सर !

(खगेन्द्र संग्रौलासँग चन्द्र खाकीको फोन–वार्तां) ‘ट्रिपल बधाई, सर !’ ‘बधाई, त्यसमाथि ट्रिपल ?’ ‘सुखद् संयोग त्यस्तै पर्नगयो त, सर ।’ ...

सर्वस्व गुमाएँ उनलाई प्यार गरेर

-सुभद्रा ढकाल सर्वस्व गुमाएँ उनलाई प्यार गरेर जिन्दगी सकियो कसैको इन्तजार गरेर भिरमा फूलेका फूलहरु सहरसम्म पुग्छन् हामी समय विताउँछौ श्रृङ्गार गरेर समय भन्दा पनि अगाडि डौडिरहेछन् ...

पण्डितको ‘लकडाउन डायरी’ सार्वजनिक

नेपाल सरकारका पूर्वउपसचिव सूर्यवदना पण्डितद्वारा लिखित पुस्तक ‘लकडाउन डायरी’ सार्वजनिक भएको छ । शनिबार एक कार्यक्रमका बीच सो पुस्तक सार्वजनिक गरिएको छ । डा बमबहादुर जितालीको प्रमुख आतिथ्यमा लेखकको जन्मदिनको...

सहानालाई महाकालीको विष

२०४७ साल वैशाख ३ गते नेपालमा अन्तरिम सरकार बन्यो । त्यस सरकारको प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराई थिए । साथै मर्यादाक्रममा दोस्रो व्यक्तिका रूपमा सहाना प्रधान मन्त्री बनेकी थिइन् । भट्टराई प्रधानमन्त्री...

मङ्सिर २९ गते राष्ट्रिय कविता महोत्सव

नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले यस वर्षको राष्ट्रिय कविता महोत्सव यही मङ्सिर २९ गते काठमाडौँमा आयोजना गर्ने भएको छ । प्रतिष्ठानको स्थापना दिवसका अवसरमा हरेक असार ९ गते हुँदै आएको उक्त प्रतियोगितात्मक महोत्सव...

एउटा नारकीय सपना त्यो, अहिले अर्को रहस्यमय सपनाको यो द्वार

(म अझै दङ्गा प्रहरीको सुरुङमा छु ।) पाँचौ दिन बिहान एघार बजेतिर बङ्करबाहिर दुईजना मानिस उदाए । अह्ररो अनुहार भएको जुँगामुठेले असईलाई डाकेर यसो केही...

जीवा लामिछानेको नयाँ पुस्तक ‘देश देशावर’ सार्वजनिक

काठमाडौं । गैरआवासीय नेपाली सङ्घ (एनआरएनए)का पूर्वअध्यक्ष एवम् उद्यमी जीवा लामिछानेको नियात्रासङ्ग्रह ‘देश देशावर’ सार्वजनिक भएको छ । अक्षरका माध्यमबाट संसार घुमाउने पुस्तक हो– देश देशावर, जसले संसार घुमाउँदै इतिहास...

व ह्यांगु रङ

आँशु हो कि एक जिन्दगी खै के तप्किरहेछ तप्प ! तप्प ! हाकुपटाशीको वैँसालु फेरीबाट ? पीडाका यी उदास मुर्छनाहरू आखिरी किन सुन्दैनन् विश्वविद्यालयका अल्लारे...

पुरोहितहरूको गरुड पुराणका निरीह प्रेत जुनियर भानुभक्त

(म अझै दङ्गा प्रहरीको सुरुङमा छु ।) ‘मार्दे, सालेलाई मार्दे !’ चर्पीबाहिर इँटा ओसार्ने दङ्गाकारी जवानहरूको भीड थियो । ती सवैजना म...

सहाना प्रधानको विदेश भ्रमण : कतै हर्ष, कतै वैराग

सहाना प्रधानले बाल्यकालमा नै विदेशको रङ्गीविरङ्गीको झाँकी देखिसकेकी थिइन् । म्यान्मा र भारत पुगिसकेकी उनलाई त्यसपरको अरू देश हेर्ने कौतुहल पनि थियो । त्यति मात्र नभएर उनी कम्युनिस्ट सिद्धान्तमा समर्पित...

खड्ग पाय : जात्रा पुस्तक विमोचित

पत्रकार प्रशान्त मालीद्वारा लिखित पुस्तक ‘खड्ग पाय ः जात्रा’को आज विमोचन गरिएको छ । प्रतिनिधिसभाका सदस्य कृष्णलाल महर्जन, वाग्मती प्रदेशसभाका सदस्य शोभा शाक्य, ललितपुर महानगरपालिकाका प्रमुख चिरीबाबु महर्जन र...

‘नेपाली सङ्गीतको विकासक्रम’ पुस्तक बिमोचन

सहप्राध्यापक एवं संगीतज्ञ मनोहर गोपाल गुर्वाचार्यद्धारा लिखित शोधग्रन्थ (पुस्तक) ‘नेपाली सङ्गीतको विकासक्रम’ बिमोचन भएको छ । बरिष्ठ संस्कृतिविद् वाङमय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीले आइतबार ललितपुरमा आयोजित एक कार्यक्रममा उक्त पुस्तकको...

महाकवि सम्मानार्थ बाछिटार्पण

- भरत सिग्देल १. सृष्टिमा सुखको मूल दृष्टिमा २. लक्ष्मीको काव्यमा निधि रश्मिको ३. सपुत औँसीमा चन्द्र अद्भुत ४. वदन मुनाको मुटु मदन ...

देवकोटाले हरि श्रेष्ठसँग बिष किन मागे ?

महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको हरि श्रेष्ठसँग २००७ सालदेखि नै घनिष्ठ सम्बन्ध गाँसिएको थियो । देवकोटाप्रति श्रेष्ठको भावना देवकोटाको रचनाले मात्र होइन, देवकोटाको उदार दृष्टिकोण, व्यापक हृदय र मानवीय गुणका तत्वहरूले जहिले...

म इतिहासको कुन कालखण्डमा छु : संकीर्ण पञ्चायती तानाशाहीमा कि उदार भनिने पूँजीवादी प्रजातन्त्रमा ?

चालीस प्रश्नको धोक्रो बोकेर ठसठस कन्दै बडीबाजेका पछिपछि कुद्ने गरुडमा चाकरी प्रवृत्ति घनिभूत हुँदै गएको छ । यस्तो लाग्छ, उनी भोको कुकुर लोभी आँखाले मालिकलाई हेरेर पुच्छर...

मातृकाप्रसाद कोइरालाको ‘कोशीको कथा’ पुनः प्रकाशित

काठमाडौं । नेपालयले आफ्नो क्लासिक्स श्रृंखला अन्तर्गत् २०२० मा मातृकाप्रसाद कोइरालाको निबन्ध संग्रह ‘कोशीको कथा’ नयाँ कलेबरका साथ प्रकाशित गरेको छ । प्रतिभा पुरस्कार प्रतिष्ठान, विराटनगरले वि सं २०४६ मा...

जहाँ भोक र प्यासको अस्तित्व नै छैन,

सैँतीस यमलोकस्थित यमराजको सहर कस्तो छ ? त्यहाँ जाने बाटा कस्ता छन् ? यसको वृत्तान्त सुन्न पाऊँ, प्रभो, जहाँ जाने सौभाग्य धनी, दानी र वेदपाठी...

काग तिहारका दिन हाँस्य ब्यङ्गात्मक कार्यक्रम ‘आलु पाटी’गरिँदै

काठमाडौं । बिगत ४ दशकदेखि निरन्तर आयोजना गरिँदै आएको हाँस्य ब्यङ्गात्मक कार्यक्रम ‘आलु पार्टी’ यो वर्ष कोबिड महामारीका कारण अनलाइन माध्यमबाट गरिने भएको छ। बि.सं.२०३४ सालदेखि तत्कालीन चर्चित हाँस्य ब्यङ्गकार...

उचाइ

अग्ला हिमचोटीमा रुखहरु हुँदैनन्, बिरुवा उम्रिदैनन्, न हुन्छ घाँसकै खैरियत । हुन्छ त खैरियत फगत बरफको जो हुन्छ कफन जस्तै सफेद औ, मृत्यु जस्तै...

बिम्ब र प्रतीकको आँखीझ्यालबाट बाछिटाको द‍ृश्यावलोकन

- भरत सिग्देल पृष्ठभूमि : साहित्यकारद्वय अमर त्यागी र खगेन्द्र बस्यालद्वारा प्रवर्तित बाछिटाका पाँच आधारभूत मान्यता छन् । (क) तीन पंक्तिमा सङ्गठित तीन- पाँच -तीन लेख्य अक्षर...

सहाना प्रधानको स्वदेश भ्रमण र केही कम्युनिष्टकर्मीहरू

सहाना प्रधानको रुचिको विषय भ्रमण पनि थियो । त्यसैले देशका विविध गाउँठाउँको भ्रमण गर्न पनि उनलाई जुरेको थियो । उनी केवल भ्रमण मात्र गर्दिन थिइन्; गएका ठाउँहरूबाट केही सिकेर पनि...

छोरालाई सबै शक्ति र सम्मान अनि छोरीलाई सबै शक्तिहीनता र अपमान भाग लगाउने संशोधनवादी पुरोहित को होला ?

तेत्तीस गरुड पुराणको अर्को अध्याय सुरु भयो । मानौँ कि मृतकको छोरो छैन । त्यस्तो अवस्थामा क्रिया कसले गर्ने ? जिब्राका टुप्पामा सबै उत्तरहरूले सज्जित...

चिनियाँ सांस्कृतिक नाटक ‘चू याँ’ पुनः प्रकाशित

काठमाडौं । नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानबाट ‘चू याँ’ नामक चिनियाँ सांस्कृतिक नाट्यकृति ५८ वर्षपछि दोस्रो संस्करणका रूपमा पुनः प्रकाशन भएको छ । प्रसिद्ध चिनियाँ संस्कृतिकर्मी एवं तत्कालीन चीन सरकारका मन्त्री को–मो–जोद्वारा लिखित...

गाई–गोरु दान गर्नलाई त हामी चार दाजु–भाइले विर्तामोडभरिका सारा गाई–गोरु चोर्नुपर्ने भो नि !

उनन्तीस साँझपख म चुरोटको सर्को उडाउँदै बाँसझ्याङछेउको बाटोमा टहल्दै थिएँ, घर हिँडेका पुरोहित बाजे लमक–लमक लम्किँदै मतिर आए । उनका निधारमा तीन धर्के चन्दन थियो...

‘चीनका प्राचीन कथा’ पुनः प्रकाशित

काठमाडौं । पुराना र ऐतिहासिक महत्वका कृति प्रकाशनका क्रममा नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले ‘चीनका प्राचीन कथा’ पुस्तक पुनः प्रकाशन गरेको छ । तत्कालीन नेपाली साहित्य कला एकेडेमी, नेपाल एकेडेमी र रोयल नेपाल...

लघुकथा: झाडाबान्ता

-भरत सिग्देल गोठमा गाईगोरु पालिन्थ्यो। बा आफ्नै गोठमा जन्मेका बाच्छा दाएर खेतबारी जोत्नुहुन्थ्यो। आमा कुँडेमा गाईको दूध तताएर दही बनाउने, मही पार्ने र घ्यु सङाल्ने गर्नुहुन्थ्यो। गाईको दूध र...

कविता : भ्रम

-लोकेन्द्र भण्डारी भ्रम रहेछ बा तिमीले गरेको क्रान्ति, मेरो चोखो प्रेम पनि चिन्न सकेन तिम्रो क्रान्तिले । तिमी लडाइँको अग्रपङ्क्तिमा थियौ जातीय विभेद सिध्याउन लडेको लडाइँ वर्गीय विभेद...

पुष्पलालका अन्तिम वाणी : सहाना ! तिमीलाई मैले दु:ख मात्र दिएँ

सहाना प्रधान र पुष्पलाल दिल्लीमा थिए । त्यसैबीच पुष्पलाल बिरामी परे । उनी लरतरो बिरामी पर्दा टेरपुच्छरै लगाउँदैन थिए । त्यसैले बिरामी परेका बेला पनि उनले दौडधुप गर्ने काम छाडेका...

“बूढा ! छोराले त नरकबाट रक्षा गर्न नसक्ने भो नि !”

Title Photo Background: https://www.facebook.com सत्ताइस चर्को घाममा टलक्क चिन्डे टाउकामाथि लामो लर्कने टुप्पी, निधारमा तीनधर्के चन्दनमुनि नाकेडाँडीको फेदमाथि रातो टीका, काँधमा जनैको...

कसरी नाङ्गियो साइपाल ?

आफुभन्दा होचा टाकुराहरुमा सेता हिउँ जस्ताको तस्तै रहँदा निर्वाचित सरकार आफ्नो दुई वर्षको कार्यकाल पुरा गर्दा नगर्दै नैतिकता गुमाएर सर्वाङ्ग...

तुच्छ दानका लागि हात–पाउ टेकेर धूलो चाट्न अभिशप्त सिङ्गो नरलोकका सबैभन्दा दुःखी मानिस हिन्दू कर्मकाण्डी पुरोहित

चौबीस अहिले दुई अध्यायबीचको छोटो अन्तरालमा कटहरको विशाल वृक्षको छायामा म एक्लै बसेको छु । “आफूले पुजीआएका ब्राह्मणलाई छाडेर अरुलाई जो...

गुरुप्रसाद मैनाली र चिताको ज्वाला : एक प्रेम कहानी

गुरुप्रसाद मैनाली नेपाली कथा साहित्यमा आधुनिकता ल्याउने साहित्यकार हुन् । उनको जन्म विसं १९५७ मा धनकुटामा भएको तर पुख्र्यौली घर भने काभ्रे जिल्लाको कानपुर हो । उनी पिता काशीनाथ मैनाली...

‘पाठक गम्भीर भएनन् भने लेखकलाई सचेत गराउने कोही हुँदैन’

सहप्राध्यापक डा. दुर्गाबहादुर घर्ती त्रिभुवन विश्वविद्यालय केन्द्रीय नेपाली विभागमा प्राध्यापन गर्नु हुन्छ । वीरेन्द्रनगर सुर्खेतमा जन्मिएका घर्तीले ‘मनोविश्लेषणात्मक नेपाली उपन्यासमा पात्रविधान’ शीर्षकमा २०६० सालमा विद्यावारिधि गरेका हुन् । विशेषगरी समालोचनाका...

ठूला पदमा हामी बस्ने हामी मात्रै ठूला

उत्तर, दक्षिण, पश्चिमपट्टि तीनै दाउ खुला च्याँखे उत्तिकै वैरिन्छन् कुनै साना, ठूला आलाकाँचा पत्रकारको ढाँचाकाँचा देख्ता कोजाग्रत पूर्णिमामा गुप्त जूवा मारे झैँ लाग्छ ...

म कस्तो छोरो, जसलाई आफ्नी आमाको नामसम्म पनि थाहा छैन ?

बाइस मानिसको नाम जगत‍्सँग सम्पर्क राख्ने उसको नितान्त अन्तरङ्ग माध्यम हो । अनि जगत्सँग अन्तर्क्रिया गर्ने उसको माध्यम पनि त आखिर नाम नै हो । प्रत्येक मानिस सामाजिक समष्टिको...

क्राइस्टको बस्तीमा दिलमाया

कचहरीमा ताली पिटेर निस्किएका एक हूल बगरेहरू खसीको गर्धन नापेर फाटेको जिन्दगी आफै टालिरहेछन् ! ठीक यहि बेला, दिलमायाको जोवन चुँडेर सिकारी युहन्नाहरू ...

ती को हुन्, जो वैतरणी नदीको यातनापथतर्फ घिसारिन अभिशप्त छन् ?

बीस “श्री गणेशाय नमः”— यातना पुराणको तेस्रो अध्यायको द्वार खुल्यो । गरुड नामक पात्रको यम–मार्ग छिचोलेर यमालयमा पुगेको प्रेत–मनुष्यले कस्तो यातना...

असीम सागरको नयाँ कविता कृति ‘क’ सार्वजनिक

काठमाडौं । कवि असीम सागरको कविताकृति ‘क’ सार्वजनिक भएको छ । विश्वव्यापी रूपमा फैलिएको कोभिड–१९ को बढ्दो संक्रमणका कारण औपचारिक कार्यक्रमबिनै पुस्तक आइतबार बजारमा ल्याइएको हो । असीम सागर साधारण...

कविता : म न्याय खोज्दै छु

हो म न्याय खोज्दै छु, त्यही बलात्कृत शरीरबाट निक्लेँ कि म निर्मलाको आत्मा बोल्दैछु हो म न्याय खोज्दैछु । बलात्कृत मेरो लासको लाज छोप्न एक...

“मैले त तँलाई मारिसके भन्ठान्या थेँ । हे भगवान्, तँ त जिउँदै पो आइछस् !”